Piyasa dolandırıcıları, borsada işlem gören şirket payları konusunda hikaye uydurmayı çok severler. Bu hikayelerin bilgi kaynaklarını araştırın. Bilgi kaynakları, şirketçe yapılan açıklamalar, şirket mali tablolarındaki veriler veya yasal kanallara dayanmıyorsa, iki defa değil on defa düşünün. Sizi, yapacağınız yatırımların olası riskleri ve tehlikelerine karşı bir başkasının korumasını beklemeyin. Kendi koruyucunuz kendiniz olun!
Piyasa Dolandırıcılığı (Manipülasyon) Tipik Dolandırıcılıktan Daha Kötüdür!
Tipik bir dolandırıcılıkta, genellikle zarar gören ve dolandırılan bir veya birkaç kişidir. Oysa piyasa dolandırıcılığında, piyasa dolandırıcısı (manipülatör), yüzlerce kişiyi aynı anda, hiç fark ettirmeden dolandırabilmektedir. Bu büyük haksızlığı yapanları ihbar etmenin bir insanlık görevi olduğunu unutmayın.
Artan İşlem Hacmi ve Yükselen Fiyat, Her Zaman Al Sinyali Olmayabilir!
Bir piyasada işlem hacmi ve fiyatlar birlikte arttığında, bu durum, açık bir al sinyali olarak değerlendirilebilmektedir. Bu değerlendirme her zaman doğru olmayabilir. İşlem hacminin ve fiyatların yükselişi, yapay (suni, gerçek olmayan) işlemlerden kaynaklanıyor olabilir.
Piyasa Dolandırıcısı Fiyatları Uçurmayı Planlar ama Fiyatların Ne Zaman Düşeceğini Kimseye Söylemek İstemez!
Bir piyasa dolandırıcılığında dolandırıcı, fiyatların uçacağı yönünde çevresine haber yayar. Bu haber, dalga dalga yayılır. Piyasa dolandırıcısı, artan dalganın (talep artışı) etkisi ile fiyatların yükselmesine çok sevinir. Fiyatların yeterince yükseldiğini düşündüğünde, elindeki stokları bir anda veya uygun sürede boşaltarak piyasadan çıkar. Hala fiyatların yükseleceğini bekleyen iyi niyetli yatırımcılar, böyle durumlarda büyük zarar görebilirler.
Uçan Hisse Fiyatlarının Arkasındaki Nedenlere Mercekle Bakın!
Borsada pay (hisse) fiyatları bazı zamanlarda hızla yükseliyor olabilir. Ortada şirketle ilgili veya genel ekonomi ile ilgili açık bir olumlu haber yokken, bir şirketin pay fiyatları neden hızla yükseliyor diye sorgulamadan yatırım yapmayın!
Gaza Gelmeyin!
Piyasa dolandırıcıları, çevresindeki potansiyel kurbanları “gaza getirmeyi” (abartılı yorum ve haberlerle istediği gibi yönlendirmeyi) çok severler. “Bu hisseyi uçuracağız”, “bir ayda paranızı ikiye katlayacaksınız” gibi söylemlerle size yaklaşanların gazına gelmeyin! Pay (hisse senedi) fiyatı hareketlerinin, geçmiş dönemlere göre çok daha aktif ve otomatize olmuş bir gözetim sistemi ile elektronik olarak izlendiğini, gerektiğinde seans durdurma ve brüt takas sisteminin kendiliğinden devreye girerek piyasa dolandırıcılarının planlarını alt üst edebileceğini unutmayın.
Forumlarda Yazılan Haber ve Yorumları Dikkate Almayın!
İnternet üzerinde yer alan sosyal veya başka amaçlı forumlar ya da iletişim ortamları, piyasa dolandırıcılarınca sıklıkla malzeme olarak kullanılabilmektedir. Bu tür forumlarda hisselerle ilgili haber ve yorumlara güvenerek yatırım kararı almayın. Borsanın resmi bilgilendirme platformu, http://www.kap.gov.tr/ adresindedir. Bu adresi kullanın.
SPK’nın Piyasa Dolandırıcılarını Yakalayıp Adalete Teslim Edebileceğini Unutmayın!
Bir piyasa dolandırıcılığı süreci sona ermeden, SPK’nın oyunu bozabileceğini unutmayın. SPK ve ilgili borsalar, piyasalarda olup biteni yakından takip edebilmektedir. SPK’nın piyasa dolandırıcılarını, amaçlarına ulaşmadan yakalaması mümkündür. Siz, piyasa dolandırıcılarından uzak durun, adınızın dolandırıcılarla anılmasına izin vermeyin!
Evinizi, Arabanızı ve Temel İhtiyaç Malzemelerinizi Satarak Asla Borsaya Girmeyin!
Hisse senedi temelde riskli yatırım araçları arasındadır. Aldığınız bir payın fiyatı, bir ay içerisinde iki katına çıkabileceği gibi yarıya da düşebilir. Hatta payını aldığınız şirket batabilir de. Hisse senedi yatırımını bu nedenle, temel ihtiyaçlarınızı satarak yapmayın.
Kısa Süreli Fiyat Dalgalarına Kapılmayın!
Hisse senedi yatırımı, orta ve uzun vadeli düşünmeyi gerektirir. Profesyonel bir amaçla yatırım yapmıyorsanız, gün içi alım satımları tercih etmeyin.
Kendinize Bir Yatırım Ufku Belirleyin!
Bir şirket payını alırken, ne zaman satarak çıkacağınızı önceden belirleyin.
Yatırımlarınızda Hissi Olmayın!
Yatırımlarınıza hissi olarak bağlanmak bir yatırım hatasıdır. Hissi olmak, rasyonellikle bağdaşmaz. Yatırımlarda rasyonellik veya gerçekçilik kazandırır; hissilik kaybettirir.
Tüyodan Uzak Durun!
Borsada şirketlerle ilgili kamuya açıklanmamış bilgilere piyasada tüyo denilmektedir. Kamuya açıklanmamış bilgileri kullanarak yatırım yapmak ve kazanç sağlamak ağır bir suçtur. Tüyo ile işlem yapan kişiler, elde ettiği menfaatin en az üç katı kadar para cezası ödeme ve 2 ila 5 yıl hapis cezası alma riski altındadırlar.
Tüyo Verenleri SPK’ya Bildirmek Önemli Bir Vatandaşlık Görevidir!
Tüyo verenleri SPK’ya bildirmekten çekinmeyin.
Yumurtaları Aynı Sepete Koymayın!
Yatırım yapmanın en temel kuralı, “yumurtaları aynı sepete koymamak”tır. Bu anlayışın finanstaki adı “çeşitlendirme”dir. Yatırımlarınızı çeşitlendirin.
Daha Önce Piyasa Dolandırıcılığına Sıklıkla Konu Olan Şirketlere Temkinli Yaklaşın!
SPK Haftalık Bültenlerinde, hangi şirketlerin hangi dönemlerde piyasa dolandırıcılığına konu olduğu kamuya açıklanmaktadır. Bir şirkete yatırım yaparken, bu şirket paylarının daha önce sıklıkla piyasa dolandırıcılığına konu olup olmadığını araştırın. SPK Haftalık Bültenlerine, SPK internet sayfasından ulaşabilirsiniz.
İşlem Yasaklılarına Yardımcı Olmayın! Suça Ortak Olmayın!
Haklarında borsalarda ve diğer piyasalarda işlem yapma yasağı getirilen kişilere yardımcı olmak, kendi kimliğinizi ve adınızı bu kişilere kullandırmak, sizi de zor duruma sokabilir.
Spekülasyon Suç Değildir. Suç Olan, Piyasa Dolandırıcılığıdır(Manipülasyon).
Spekülatör diye anılmak, sermaye piyasasında kötü bir durum değildir. Kötü olan “manipülatör” ya da “piyasa dolandırıcısı” olarak anılmaktır.
Sermaye Piyasasını Hep Beraber Büyütelim!
Piyasa dolandırıcıları ve içeriden öğrenilen bilgiler ile alım satım yapanlar sermaye piyasasının en büyük düşmanlarıdır. Bu kesimler, sermaye piyasasının büyümesinin önündeki en büyük engeller arasında yer alır. Bu kesimlerin elde ettiği kazanç, tipik hırsızlık veya dolandırıcılık ile elde edilen kazançtan farksızdır. Yatırımlarınızda dikkatli olduğunuz ve yatırım yapma kurallarına sıkı sıkıya bağlı olduğunuz sürece, bir taraftan piyasanın büyümesine katkı yaparken diğer taraftan dolandırıcıları da devre dışı bırakmış olursunuz.
Kaynak: yatirimyapiyorum.gov.tr