Mahfi Eğilmez – 05.08.2013
Aşağıdaki şekil Türkiye ve ABD’de borç verilebilir fonlar piyasasını gösteriyor.
BVF: Borç verilebilir fonlar
BVFTtr: Türkiye’de borç verilebilir fonlara olan talep
BVFAtr: Türkiye’de borç verilebilir fonların arzı
BVFTabd: ABD’de borç verilebilir fonlara olan talep
BVFAabd: ABD’de borç verilebilir fonların arzı
Şekillere baktığımızda iki şey görüyoruz: (1) Getiri (2) Risk. Getiri faizle, risk ise kredi derecelendirme kuruluşlarının ülke için yaptığı kredi değerlemesiyle (sovereign rating) ölçülüyor.
Yukarıdaki ilk şekil Türkiye’nin yatırımcıya sunduğu getiriyi gösterge 2 yıllık Devlet tahvilinin piyasa faizi (gösterge faiz) cinsinden ve ülke riskini de ülkenin kredi derecesi cinsinden sunuyor. Buna göre Türkiye, faizi yüksek (% 8,8 dolayında), yatırım eşiğinde yani BBB notuna sahip riski yüksek sayılan bir ülke. ABD’li yatırımcıyı ilgilendiren asıl konu kur değişimi. Eğer kurlar geldiği güne göre yükselmiş yani TL değer kaybetmişse o zaman yatırımcı faizden kazandığını kur artışıyla kaybederek zarar edebilir. İşte bu da ülkenin riskini gösteriyor. Bunu da kredi derecesiyle ölçebiliyoruz. Yabancı yatırımcı açısından reel faiz hesabına girince, ABD’li yatırımcıyı bizdeki enflasyon değil kendi ülkesindeki yıllık % 1,7 dolayındaki enflasyon ilgilendiriyor. Eğer parasını Türkiye’ye getirdiği USD kuru bir yıl boyunca değişmeden kalmışsa ABD’li yatırımcının elde edeceği reel faiz getirisi % 7 olacaktır.
İkinci şekil, ABD’nin yatırımcıya sunduğu getiriyi 10 yıllık Hazine Tahvilinin piyasa faizi cinsinden ve ülke riskini de ülkenin kredi derecesi cinsinden gösteriyor. ABD, en üst düzeyin bir altındaki AA notuna sahip riski çok düşük sayılan bir ülke. Bu nedenle de faizi yüzde 2,6 düzeyinde düşük bir faiz oranı. ABD’de enflasyon % 1,7 dolayında bulunuyor. Bu durumda parasını ABD tahviline yatıran bir yatırımcı bir yılın sonunda % 0,9 oranında reel faiz elde etmiş olur.
ABD’li yatırımcının parasını hangi ülkenin tahviline yatıracağı kararını verirken bakacağı tablo şöyle bir tablodur:
|
Tahvil
|
Faiz Düşükken Reel Faiz
|
Faizler Yükselince Reel Faiz
|
Ülke riski
|
|
Türk Tahvili
|
% 3,7
|
% 7,0
|
BBB
|
|
ABD Tahvili
|
% – 0,2
|
% 0,9
|
AA
|
Son dönemde ABD tahvilinin faizi % 1,5’tan % 2,6 dolayına çıkınca bunların çekiciliği artmış bulunuyor. Çünkü faiz % 1,5 iken reel faiz negatifti (% – 0,2) oysa şimdi pozitif hale gelmiştir (% 0,9.) Ayrıca beklenti bu faizin daha da artacağı biçimindedir. Bu nedenle yabancı fonlar kendi ülkelerine dönmeye başlamış, az da olsa pozitif faizi tercih eder olmuşlardır. Türkiye ise bu kaçan fonları tutabilmek için riski düşüremediği için faizi artırmak zorunda kalmıştır. Türkiye’de faizler bir misline yakın artarken ABD’de faizler beş misli artmış bulunuyor. Risklerin değişmediği bir ortamda ABD tahvilleri daha çekici hale gelmiş demektir.
Not: Normal olarak ABD’ye fonlar geri döndüğünde borç verilebilir fonlar arzında artış olması gerekmekle birlikte buradaki şekil Fed’in açıklamasın yarattığı beklentiyi yani Fed’in tahvil alımlarını azaltarak piyasaya vereceği likiditeyi kısıtlaması beklentisini yansıttığı için arzda azalma olarak gösterilmiştir.