Utku Altunöz – 06.05.2014
Değerli para bora takipçilerim. Bir önceki yazımda, bu yazım için reel ve nominal GSMH kavramlarına değineceğimi belirtmiştim. Söz konusu konuyu saklı tutmakla birlikte bu gün sizlere 2 gün önce sona eren ve bu yıl Gümüşhane İlinde düzenlenen Uluslararası Ekonomi ve Finans kongresinden ve sunduğum tebliğden söz etmek istiyorum. Bu yılki konusu yoksulluk ve zenginlik ana başlığını taşıyordu kongrenin. Gümüşhane Üniversitesi oldukça yeni bir üniversite olmasına rağmen büyük bir iş başararak Dünya Bankasından tutun ABD’ ye kadar birçok bilim insanını söz konusu kongreye getirerek bizlere bilgi şöleni yaşattılar. Kongrenin 2. Gününe Fisher Etkisinin Türkiye’de geçerliliğini sınadığım tebliğim ile katılma fırsatı buldum. Yaptığım tebliğ ile ilgili siz değerli takipçilerime bilgi vermek istiyorum.
Fisher Etkisi
Ekonomi biliminde Fisher etkisi, enflasyon ile uzun dönem faiz oranı arasındaki ilişki olarak bilinmektedir. Ekonomi bilminde en çok tartışılan konuların başında enflasyon ile faiz oranları arasındaki ilişkinin varlığı gelmektedir. Fisher’a göre aynı dönem içinde nominal faiz oranı, beklenen enflasyon ile reel faiz oranının toplamına eşit olmaktadır. Fisher etkisi
Çalışmamda 1995:01-2013:03 dönemi için söz konusu ilişkinin varlığını sınadım. İlgili çalışmamda nominal faiz oranı, enflasyon oranı ve hata terimi değişkenlerini kullanarak kurduğum ekonometrik model için teknik konularla değerli takipçilerim boğmadan sonuca geleceğim. Birim kök tesleri ile durağanlaştırılan değişkenler sınır testi yaklaşımı ile test edildi. Türkiye Ekonomisi verilerinin Fisher etkisine ilişkin analizinden elde edilen sonuçlar Türkiye’de; vergi öncesi nominal faiz oranları ile enflasyonun eşbütünleşik olduklarını göstermektedir. Başka bir ifadeyle uzun dönemlifaiz oranları ile enflasyon oranı arasında güçlü uzun dönemli bir ilişki bulunmaktadır. Fisher etkisini analiz eden çalışmaların büyük bir çoğunluğundan elde edilen bulgular Fisher etkisinin varlığını doğrulamadığı için Türkiye Ekonomisine ilişkin bu bulgu önemlidir. İlgili dönemlerde enflasyondaki değişim, faiz oranı değişimlerini de doğrudan etkilemektedir. Bu demek oluyor ki ilgili dönemlerde ülkemizde para politikalarının reel faiz oranlarında güçlü bir etki gösterememiştir. Aksine, nominal faiz oranlarındaki değişmelerin tamamıyla, enflasyondaki değişmelerden kaynaklandığı görülmektedir. Diğer bir sonuç ise enflasyon oranı ne kadar yüksek olursa, ekonomik birimlerin kendi kaynaklarını enflasyon beklentilerine göre yatırımlara yönlendirmeleri de o kadar çok olacaktır.
Değerli takipçilerim, yakında yayımlanacak kongre kitabından aşağıdaki konuşmacıları ve bildirilerini takip etmeninizi ısralra öneririm.
Abbas J Ali (Indiana University of Pennsylvania, USA)
Ayşe Buğra (Bogazici University, TR)
Erdal Tanas Karagöl (Yıldırım Beyazıd University, TR)
Octavio R. de Mendonça Neto (McKenzie University & Methodist University of Sao Paulo, BR)
Thomas Li-Ping Tang (Middle Tennessee State University, USA)
Joao Pedro Wagner De Azevedo, Senior Economist (World Bank, Washington DC, USA)
Yrd. Doç. Dr. Utku Altunöz
E-mail: utkual@hotmail.com
https://twitter.com/utkualtunoz