Utku Altunöz – 16.07.2014
Değerli takipçilerim. İktisat biliminde tasarruf-tüketim dengesi, cari işlemler dengesi gibi önemli konulardan biri de bütçe dengesidir. Nasıl bireysel olarak bizlerin gelirlerimiz ve ggiderlerimizi şekillendirdiğimiz bütçemiz varsa devletlerin de aynı şekilde bütçeleri bulunmaktadır. Devlet Bütçesi, kamu gelir ve giderlerinin, yasama organı tarafından onaylanarak, hükümet tarafından yürütülüp uygulanmasına izin veren bir kanun, bir hukuki belgedir. Bu kısa bilgilendirmeden sonra maliye bakanımız Sn. Mehmet Şimşek tarafından dün (15.07.2013) yılında gerçekleştirilen bütçe performans toplantısının satır aralarını irdelemek istiyorum. Sn. Şimşek, 6 aylık bütçe gerçekleşmelerne göre Ocak-Haziran dönemindeki bütçe açığının 3,4 milyar lira olduğunu söyledi. Bakan Şimşek’in açıklamasına göre Haziran’da bütçe açığı 613 milyon lira oldu. Ocak-Haziran’da faiz dışı fazla ise 23,1 milyar lira oldu. Ocak-Haziran’da bütçe giderleri yüzde 13,8 artarak 213,9 milyar lira, bütçe gelirleri yüzde 10.2 artarak 210,5 milyar lira oldu. Sn. Bakan sözlerine “Bütçe hedefimizi tutturmada tereddüt yok. Vergi dışı gelirler yüzde 30 arttı, hedefin yüzde 77’si ilk 6 ayda tutturuldu şeklinde devam etti. Sayın bakanı aynı toplantıda enflasyon, cari açık ve büyüme beklentilerine de değindi fakat bu yazımda ben bütçe ile ilgili değerlendirmeleimi değerli takipçilerimle paylaşacağım. Gelelim Bakanın açıkladığı rakamlarının satır aralarında dolaşmaya.
Faiz dışı fazla geçen yıl 31. Milyar tl gerçekleşmişti. Bu yıl beklenen faiz dışı fazla 19 milyar TL . geçen yılki bütçe açığımız 18.7 TL iken bu yılki bütçe açığı hedefimiz 31 milyar TL. Neredeyse iki kart arttırılmış bütçe açığı hedefinden söz ediyoruz. Fakat sn bakan bir konuda kamuoyunu uyarıyor. Sn bakana göre bu hedefler birer çerçeve olup önemli olan amaçlanan rakamların ne kadarını gerçekleştirildiğine bakmak. Aslına bakarsanız güzel bir mantık. Herhangi bir konuda belli bir gider çerçevesi oluştrup bir yıl sonunda hedeflenenin yarısı kadar gider kaydetti iseniz bu bir başarıdır. Tersi durum gelirler için de söylenebilir. Gelelim 6 aylık gerçekleşmelere. Haziran ayı itibari ile bütçe açığımız yaklaşık 4 milyar TL yani hedeflenen 31 milyar TL nin bir hayli altında. Bu oldukça iyi bir rakam ki bu performansın son 6 ayda da devam ettirebilir olduğu varsayılırsa 8 milyar ginbi bir rakam ile yılı bitirebiliriz ki bu durumda hedefin % 30-33 ü gibi bir rakama tekabül eder. Tabi bu tamamen varsayımsal bir hesaplama. Gelelim faiz dışı fazlaya. Faiz dışı fazla 19 milyar TL heseflenmişken sadece 6 ayda 23 milyar tl olup hedefi aşmış durumda. Bu olumlu bir göstergedir.
Gelelim bundan sonraki 6 aylık dönemde aynı perfrmansı sergileyebilecek miyiz. Yaz aylarındaki hareketlenme, yılın son aylarında bu hızda devam eder mi çok mümkün görünmüyor. B udurum vergi gelirlerinde azalma olarak kendini gösterebilir. Benzer mantıkla yaz aylarının sona ermesi ile devlet harcamalarında göreceli bir artış olması, hedeflenen bütçe dengesini olumsuz etkileyebilecektir. Aslına bakarsanız bütçenin kalitesi hem sürdürülebilirlik hem de vergi gelirleri dışında da daimiz gelirlerin yaratılması ile ölçülmelidir. Gelişmiş ülkelerin bütçelerinde bunu görebilmemiz mümkün.
Şimdi yapmamız gerek ise şu. 6 ay daha bekleyip hedef-gerçekleşme performansını görmek. Umarım sn bakan haklı çıkar.
Yrd. Doç. Dr. Utku Altunöz
E-mail: utkual@hotmail.com
https://twitter.com/utkualtunoz