2020 yılı küresel krizin üçüncü aşamasına girdiğimiz yıl. IMF’nin Dünyanın Ekonomik Görünümü Nisan 2020 Raporuna göre küresel sistemde yüzde 3,03 oranında bir küçülme olması öngörülüyor. Küçülme oranı gelişmiş 55 ekonomide ortalama yüzde 6,11 dolayında tahmin edilirken gelişmekte olan 155 ekonomide ortalama yüzde 1,05 oranında büyüme bekleniyor. Türkiye ekonomisinin de küresel ekonomide Covid-19 pandemisinin yarattığı çöküşten ciddi darbe alacağını tahmin etmek gerçekçi bir yaklaşım olur. Eldeki verileri ve anket sonuçlarını kullanarak 2020 yılı için GSYH ve kişi başına gelir tahminleri yapalım.
Aşağıda ilk tahmin seti yer alıyor. Bu tahmin setinde Merkez Bankasının (TCMB) her ay reel sektör, finans sektörü ve profesyonellerden oluşan gruba uyguladığı Beklenti Anketinin nisan ayı sonuçlarını, yıl ortası nüfus tahmini için de TÜİK’in tahminini kullandım. Buna göre ankete katılanların 2020 yılsonu USD/TL kuru tahmini olan 6,9277’yi, yılsonu enflasyon tahmini olan 9,76’yı esas alarak 2020 yılı ortalama USD/TL kurunu ve ortalama yıllık enflasyonu hesapladım. Beklenti anketinde yer alan 2020 büyüme tahmini olan yüzde – 0,6’yı aynen aldım. Sonuç olarak aşağıdaki tablo çıktı ortaya:
| GSYH Tahmin Seti I | Miktar/Oran | Açıklama | ||
| A | 2019 Yılsonu USD/TL | 5,9507 | Gerçekleşmiş durum | |
| B | 2019 Ortalama USD/TL | 5,6760 | Gerçekleşmiş durum | |
| C | 2020 Yılsonu USD/TL | 6,9277 | TCMB Beklenti Anketi (2020 Nisan) | |
| D | 2020 Ortalama USD/TL | 6,4392 | Tahmin: (A+C)/2 | |
| E | 2019 Yılsonu Enflasyonu | 0,1184 | Gerçekleşmiş durum | |
| F | 2020 Yılsonu Enflasyonu | 0,0976 | TCMB Beklenti Anketi (2020 Nisan) | |
| G | 2020 Ortalama Enflasyonu | 0,1080 | Tahmin: (E +F)/2 | |
| H | 2020 Büyüme Oranı | -0,006 | TCMB Beklenti Anketi (2020 Nisan) | |
| İ | 2019 GSYH (Milyar TL) | 4.280 | Gerçekleşmiş durum | |
| J | 2019 GSYH (Milyar USD) | 754 | Gerçekleşmiş durum | |
| K | 2020 GSYH (Milyar TL) | 4.717 | Tahmin: İ+[İ*(H+G)] | |
| L | 2020 GSYH (Milyar USD) | 732 | Tahmin: K/D | |
| M | 2020 Yıl Ortası Nüfusu (Milyon) | 83,5 | Tahmin | |
| N | 2019 Kişi Başına Gelir (USD) | 9.127 | Gerçekleşmiş durum | |
| O | 2020 Kişi Başına Gelir (USD) | 8.766 | Tahmin: (L/M)*1000 |
Tabloya göre eğer TCMB Beklenti Anketinde öngörülen tahminler gerçekleşirse Türkiye’nin 2020 yılı GSYH’si 4.717 milyar TL ya da 732 milyar dolar çıkar. Bu, 2019 yılına göre dolar cinsinden GSYH’nin 754 milyar dolardan 732 milyar dolara gerilemesi, kişi başına gelirin de 9.127 dolardan 8.766 dolara gerilemesi demek olur.
Aşağıda ikinci tahmin seti yer alıyor. Bu tahmin setinde TCMB Beklenti Anketinden alınmış 2020 yılı yılsonu USD/TL, enflasyon ve büyüme tahminleri yerine IMF’nin Türkiye tahminlerini (enflasyon yüzde 12, büyüme oranı yüzde – 5) ve yılsonu USD/TL verisi yerine de son iki yılda TL’nin karşılaştığı ortalama değer kaybı olan yüzde 25 kayba göre yapılmış tahmini (7,43849), yıl ortası nüfus tahmini için de yine TÜİK’in tahminini kullandım. Bu verileri esas alarak düzenlediğim tablo şöyle çıktı ortaya:
| GSYH Tahmin Seti II | Miktar/Oran | Açıklama | ||
| A | 2019 Yılsonu USD/TL | 5,9507 | Gerçekleşmiş durum | |
| B | 2019 Ortalama USD/TL | 5,6760 | Gerçekleşmiş durum | |
| C | 2020 Yılsonu USD/TL | 7,4384 | Son 2 yılın ortalaması (%25 değer kaybı) | |
| D | 2020 Ortalama USD/TL | 6,6945 | Tahmin: (A+C)/2 | |
| E | 2019 Yılsonu Enflasyonu | 0,1184 | Gerçekleşmiş durum | |
| F | 2020 Yılsonu Enflasyonu | 0,1200 | IMF Tahmini | |
| G | 2020 Ortalama Enflasyonu | 0,1192 | Tahmin: (E +F)/2 | |
| H | 2020 Büyüme Oranı | -0,050 | IMF Tahmini | |
| İ | 2019 GSYH (Milyar TL) | 4.280 | Gerçekleşmiş durum | |
| J | 2019 GSYH (Milyar USD) | 754 | Gerçekleşmiş durum | |
| K | 2020 GSYH (Milyar TL) | 4.576 | Tahmin: İ+[İ*(H+G)] | |
| L | 2020 GSYH (Milyar USD) | 684 | Tahmin: K/D | |
| M | 2020 Yıl Ortası Nüfusu (Milyon) | 83,5 | Tahmin | |
| N | 2019 Kişi Başına Gelir (USD) | 9.127 | Gerçekleşmiş durum | |
| O | 2020 Kişi Başına Gelir (USD) | 8.192 | Tahmin: (L/M)*1000 |
Tabloya göre eğer IMF’nin Türkiye için yaptığı küçülme ve enflasyon tahminleri gerçekleşirse Türkiye’nin 2020 yılı GSYH’si 4.576 milyar TL olur. TL, dolara karşı son iki yılın ortalaması kadar (yüzde 25) değer kaybederse, dolar cinsinden GSYH 684 milyar dolara denk gelir. Bu, 2019 yılına göre dolar cinsinden GSYH’nin 754 milyar dolardan 684 milyar dolara gerilemesi, kişi başına gelirin de 9.127 dolardan 8.196 dolara gerilemesi anlamına gelir.
Bütün bu tahminler kuşkusuz Covid-19 pandemisinin etkisinin azalıp azalmayacağına ve üretime tam olarak ne zaman dönüleceğine bağlı olarak değişiklik gösterecek. Türkiye’nin tek başına üretime dönmesi toparlanma açısından yeterli değil. Girdi ithal ettiğimiz ülkelerin de üretime geçmesi gerekiyor ki üretimde kullanacağımız girdileri ithal edebilelim. Ürettiklerimizi ihraç ettiğimiz ülkelerin de üretime geçmesi gerekiyor ki mallarımızın bir bölümünü ihraç edebilelim ve döviz girdisi elde edelim. Aynı durum turizm gibi hizmet sektörleri için de geçerli. Durum normale dönmeli ki turist gelsin ve döviz bıraksın.