Türkiye ekonomisinin bugünkü durumunu anlamak için beş başlıkta değerlendirmelerde bulunacağım. Bunlar; Döviz kuru, Faiz oranları, Enflasyon oranı, İşsizlik oranı ve CDS Primi’dir. Bu başlıkları seçmemdeki sebep, bir ekonominin öncü göstergelerinden olmalarıdır. Başlıkları incelerken ideal düzeyleri ve dünya ekonomilerindeki durumu da ele alacağım. Açık ve anlaşılır bir şekilde Türkiye ekonomisinin bugününü anlatmaya çalışacağım.
1- Enflasyon Oranı
İdeal enflasyon oranı olarak % 2-3 aralığı kabul edilir. Türkiye ekonomisinin bugünkü enflasyon oranı TÜİK verilerine göre Şubat 2021’de yüzde 0,91 artarken, yıllık bazda yüzde 15,61 oldu. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, enflasyon ortalaması dünyada yüzde 2,8, Türkiye’nin de yer aldığı gelişen ülkelerde yüzde 4,8, gelişmiş ülkelerde ise yüzde 0,9’tur.
2- İşsizlik Oranı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2020’nin Kasım ayında ülkedeki işsizlik oranının yüzde 12,9, genç nüfusta işsizlik oranının da yüzde 25,4 olduğunu açıkladı. Avrupa İstatistik Ofisi’ne (Eurostat) göre haziran ayında, küresel ekonomi üzerinde derin etkilere neden olan salgın nedeniyle Avrupa Birliği’nde genel işsizlik oranı yüzde 7,2 olurken 25 yaş altı grubunda bu oran yüzde 17’ye kadar çıktı.
3- Temerrüt Risk Primi (CDS Primi)
22 Mart’ta yaşanan kur krizi ile Türkiye’nin kredi risk primi ciddi oranda yükseldi. Türkiye’de yaşanan ekonomik dalgalanma ile (Credit Default Swap/CDS) 156 baz puan yükseldi. Böylece Türkiye’nin risk primi 466 baz puana çıktı. CDS primi 300’ün üzerinde olan ekonomiler aşırı kırılgan ekonomiler olarak kabul ediliyor.
4- Döviz Kuru
Döviz kurunda son yıllarda yaşanan dalgalanmalar ve artışlar beraberinde pek çok soruna yol açtı. Aşağıdaki tabloda dolar/tl kurundaki son beş yıllık değişiklik görülmektedir:
Nisan 2016 tarihinden itibaren dolar/tl kurunda sürekli artış yaşanmış ve böylece TL her geçen gün değer kaybetmiştir. Döviz kurlarını kontrol altına almak için son bir yıldır uygulanan faiz artışlarına da bir bakalım.
5- Faiz Oranları
Türkiye ekonomisinin en büyük problemlerinden görülen(!) ve pek çok problemin sebebi olduğu iddia edilen(!) faiz oranlarının 2002 yılından bu yana değişimi tablodadır.
| Tarih | Borç Alma Faizi(%) | Borç Verme Faizi(%) |
| 20.02.2002 | 57 | 62 |
| 25.04.2003 | 41 | 48 |
| 5.02.2004 | 24 | 29 |
| 2.01.2006 | 13,5 | 16,5 |
| 14.09.2007 | 17,25 | 22,25 |
| 18.01.2008 | 15,5 | 19,5 |
| 16.01.2009 | 13 | 15,5 |
| 17.09.2010 | 6,25 | 8,75 |
| 5.08.2011 | 5 | 9 |
| 22.02.2012 | 5 | 11,5 |
| 23.01.2013 | 4,75 | 8,75 |
| 29.01.2014 | 8 | 12 |
| 25.02.2015 | 7,25 | 10,75 |
| 25.03.2016 | 7,25 | 10,5 |
| 25.01.2017 | 7,25 | 9,25 |
| 1.06.2018 | 15 | 16,5 |
| 21.09.2018 | 22,5 | 25,5 |
| 26.07.2019 | 18,25 | 21,25 |
| 17.01.2020 | 9,75 | 12,75 |
Sonuç olarak şunları ifade etmek gerekir, günümüz Türkiye ekonomisinin pek çok öncü göstergeleri gelecek adına olumlu sinyaller vermemektedir. Yukarıda ele aldığım başlıklarda görüleceği üzere, bir ekonomiyi güçlü veya zayıf kılan parametrelerde Türkiye ekonomisi maalesef kötü durumdadır. Yapılan veya yapılmaya çalışılan reformlar acilen hayata geçirilmeli ve ekonomideki kan kaybı durdurulmalıdır. Geç kalınan her gün kayıp artmakta, açık büyümektedir. Bunlar benim naçizane görüşlerimdir, tabi ki ekonomiyi yönetenler durumu çok daha iyi görüyor ve biliyordur.
İsmail CEBECİ
Bağımsız Denetçi Yardımcısı
E-mail: cbcisml@gmail.com