Tarım sektörü
Bitkisel ve hayvansal ürünler üretiminin yanında, bu ürünlerin yetiştiricileri tarafından işlenmesi, ormancılık ve balıkçılık faaliyetleri, tarımsal ürünlerin yetiştiricileri tarafından taşınması ve saklanması, mağazalara devredilmeden üreticileri tarafından satılması ile tarım alet ve makinelerinin diğer tarım üreticilerinin üretimle ilgili faaliyetlerine bir bedel karşılığında kullandırılmasını şeklinde açıklanabilir.
Tarım sektörü, toplam nüfusun % 35’ini, ulusal gelirimizin yaklaşık % 15’ini ve istihdamın ise % 45’ini oluşturmaktadır. Sektör; ülke nüfusunun zorunlu gıda maddeleri ihtiyacını karşılaması, sanayi sektörüne ham madde sağlaması, sanayi ürünlerine talep oluşturması, ulusal gelir ve ihracata katkıları önemlidir. Ülkemizin söz konusu potansiyelinin değerlendirilmesinde gıda sanayinin etkin rolü bulunmaktadır. Gıda teknolojisinde kaydedilen gelişmeler neticesinde sektörde doğrudan ihracata yönelik üretim oluşturularak, uluslararası piyasalarda rekabet edebilir konuma ulaşılmıştır.
Tarım ürünleri ile ilgili daha detaylı bilgiyi tarım ve orman bakanlığı internet sitesinden, tarım bölge müdürlüklerinden temin etmeniz mümkündür. Bu birimlerde hangi tarım ürünü nerde, nasıl, ne zaman yetiştirilip nasıl pazarlanabileceği konusunda bilgi verilmektedir.
Tarım Ürünleri İşletmeleri
Sebze Meyve İşleme Sanayi:Konserve Meyve ve Sebze Sektörü: Konserve meyve ve sebze işleme sanayi, esas itibariyle turşu, geçici konserve edilmiş sebze ile konserve meyve ve sebze üretiminden (salça ayrı bir başlık olarak incelendiğinden) oluşmaktadır. Konserve işleme sanayisinde ağırlıklı olarak bezelye, fasulye, bamya ve karışık sebzeler işlenmektedir. Üretilmekte olan başlıca meyve konserveleri ise şeftali, kayısı ve vişnedir. Turşu grubu içinde en önemli ürün, kornişondur
Domates Salçası Sektörü: Türkiye’de üretilen domatesin yaklaşık % 25-30’u işlenmekte, kalan miktar taze tüketime konu olmaktadır. İşlemeye alınan toplam miktarın % 80’i salça, % 15’i konserve domates, kalan kısım ise ketçap, domates suyu vb. domates ürünlerinin üretimi için kullanılmaktadır. Domates salçasının hammaddesi olan sanayi tipi domates, büyük ölçüde yurt içinden ve sözleşmeli ekim yoluyla temin edilmektedir.
Dondurulmuş Meyve ve Sebze Sektörü: Dondurma işleminin meyve ve sebzeyi tazeye en yakın koruma yöntemi olması ve sağlıklı ve doğal yaşam felsefesinin daha yaygın hale gelmesi nedeniyle bu ürünlerin popülaritesi artmış bulunmaktadır. Dondurulmuş meyve ve sebze sektörü üretiminin %70–80 gibi büyük bir oranı ihraç edilmesine karşın, son yıllarda gerçekleşen gelir artışı ve değişen hayat şartları ile birlikte iç pazara yönelik üretim de artmıştır.
Meyve Suyu ve Konsantresi Sektörü: Sebze meyve işleme sanayinde ihraç potansiyeli olan diğer bir alt sektör meyve suyu ve konsantresi alt sektörüdür. Meyve suyu sanayinde hammadde olarak kullanılan meyvenin tamamına yakın bir kısmı yerli üretimden karşılanmakta, ancak bazı yıllarda elma suyu üretiminde kullanılmak üzere dâhilde işleme rejimi kapsamında elma ithalatı gerçekleştirilmektedir.
Şeker Mamulleri Sanayi: Günümüzde, geleneksel üretim yöntemleriyle birlikte modern üretim teknolojisinin de kullanıldığı sektör, gıda sanayi içinde yer alan, üretiminde kullanılan hammaddeler, yardımcı maddeler ve ambalaj malzemeleri ile yan sanayisini de geliştiren önemli sektörlerden biri durumuna gelmiştir. Sektörün başlıca ürünleri; çiklet, lokum, helva, çikolata ve kakaolu mamuller ve her çeşit şekerlemedir. 1990’lı yılların başından itibaren büyük oranda ihracata yönelik olarak genişleyen şekerli ve çikolatalı mamuller sektörü, eski Sovyet Cumhuriyetlerine yönelik ihracatın 1996 yılından itibaren azalmaya başlamasıyla birlikte önemli sorunlarla karşılaşmıştır. Yeni yatırımlarla bir anda genişleyen sektör, ihracatın azalması sonucu büyük bir atıl kapasite ile karşı karşıya kalmıştır. Bu durum yurt içi rekabeti önemli ölçüde artırmış, üretici firmaları yurt dışında yeni pazarlar bulmaya yönlendirmiştir.
Hububat ve Unlu Mamuller Sanayi: Bisküvi, Gofret, Ekmekçi Mamulleri Sektörü: Ürün çeşitleri itibariyle, belirli oranda kakao katılmış veya katılmamış pastalar, bisküviler, kekler ve diğer fırın mamullerini kapsamaktadır.
Makarna Sektörü: Ülkemiz makarna üretimi yaklaşık 450,000 ton civarında bulunmaktadır. Makarna firmaları üretim için kaliteli durum buğdayına ihtiyaç duymakta, bu ihtiyaçlarının büyük bir bölümünü ithalat yoluyla karşılamaktadır.
Bitkisel Yağlar ve Margarin Sanayi: 1980’li yıllarda tarımsal sanayi sektöründe görülen gelişmelere paralel olarak, gerek teknoloji gerekse üretim miktarı açısından bitkisel yağ sanayinde de önemli gelişmeler yaşanmıştır. Ancak, arz talep veya iklim koşullarına bağlı olarak, yağlı tohumlar ve özellikle ayçiçeği üretiminde görülen dalgalanmalar, bitkisel yağ üretimi ve ticaretini de etkilemektedir.
Tütün Mamulleri Sanayi: Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve Dış Alım ve Satımına, 4046 Sayılı Kanunda ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 09.01.2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu Kanun ile Kamu İktisadi Kuruluşu bölümünde yer almış bulunan “Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri (TEKEL) Genel Müdürlüğü” bu bölümden çıkartılmış ve aynı Kanun Hükmündeki Kararnamenin ekindeki İktisadi Devlet Teşekkülleri bölümüne eklenmiştir. Bu değişiklikle TEKEL Genel Müdürlüğünün 4046 sayılı Kanun doğrultusunda yeniden yapılandırılması ve mülkiyetin devri de dâhil olmak üzere her türlü yöntem kullanılarak özelleştirilmesi imkanı doğmuştur.
İçecek Sanayi: Ülkemizde içecek sanayiinde üretilen başlıca ürünler; bira, şarap, rakı, votka, kanyak, likör, cin, viski, gazozlar, memba suları ve sodadır. Şarap üretimi daha çok Marmara-Trakya ve Ege Bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Sektörde klasik üretim tesisleri ile birlikte modern üretim tesisleri de faaliyet göstermektedir.
Hayvansal Ürün İşletmeleri
Mezbaha Ürünleri Sanayi: Mezbaha ürünleri sanayii; et ve ürünlerin muhafazası, işlenmesi ve üretimi; sığır, domuz, koyun, keçi, at, kanatlı, tavşan, av hayvanları ile karada veya bu iş yapılmış gemilerde işlenen balinalar ile diğer hayvanların mezbahalardaki kesim ve takip eden işlemleri ile paketlenmesi işlemlerini kapsamaktadır. Sektörün Üretim Çeşitleri
– Taze soğutulmuş ve dondurulmuş et ve kanatlı eti üretimi,
– Et ve et ürünlerinin kurutma, dumanlama, tuzlama, tuzlu suda veya konserve olarak hazırlanması ve muhafaza edilmesi,
– Sosis üretimi,
– Et ve sakatatların yem ve un olarak üretimi,
– Kesim; ham post ve deri, yapağı, tüy, dişler ve kemik gibi yan ürünlerin üretimini içermektedir.
Kanatlı Eti ve Yumurta Ürünleri Sanayi: Kanatlı eti ve yumurta üretiminde 1970’li yıllardan başlayarak hızlı bir gelişme gösteren Türkiye, bugün dünya ülkeleri sıralamasında önemli yerlere gelmiştir. Tüketicinin bilinçlenmesi ve son yıllardaki kuş gribi hastalığının ortaya çıkması sonucu piyasada ambalajlı ve markalı piliç eti talebi giderek artan bir önem kazanmıştır.
Süt ve Süt Mamulleri Sanayi: Sektörde üretim yapısının daha çok küçük aile işletmelerinden oluşmasına karşın, son yıllarda süt ve süt ürünleri konusunda yatırımlar hız kazanmış ve üretimde yüksek miktarlarda artış gözlenmiştir. Gelir artışı ve tüketicilerin beslenme konusunda daha bilinçli davranmaya başlamalarından dolayı geleneksel metotlarla üretilen süt ürünlerine yönelik talep azalmaya başlamış ve pastörize sütler pazarda ağırlık kazanmaya başlamıştır. Süt ve süt ürünleri işletmelerinin ağırlıklı olarak Ege ve Marmara Bölgelerinde kurulmuş olup, hayvancılığa yapılan yatırımlara paralel olarak özellikle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinin de gelecek yıllarda önemli üretim merkezleri haline geleceği düşünülmektedir.
Su Ürünleri İşletmeleri: Su ürünleri sektörü; deniz ve iç sularda mevcut bitkisel ve hayvansal organizmaları, kaynakların akılcı ve süreklilikle kullanımlarını, kıyı ve kıyı ötesi açık deniz balıkçılığını, yetiştiriciliği, kooperatifçiliği, kirlenme, uzaktan algılama, ürünlerin soğuk ve donmuş korunması ve pazarlanmasını, su ürünleri sanayiini, işleme ve entegre tesislerini, gem, inşasını, ağ imalatını, sektörün balıkçı barınağı, liman çekek yerleri ile balık halleri gibi alt yapı tesislerini, diğer gerekli vasıta ve teçhizat kullanımı ile üretimini ve tüm sektör faaliyetleri yanında bulunan araştırma, geliştirme ve eğitim konularını kapsamaktadır.