2020’de Değer Bazında Üretim Yüzde 4,2, İhracat Yüzde 17,4 Düşüş Gösterdi
2021 yılının tamamında geçtiğimiz yıla göre yüzde 10’luk büyüme öngörüyoruz. İmalat sanayisinin temel üretim araçlarından olan takım tezgahları sektörü, 2020 yılında yurt içi satışta 2019’a kıyasla yüzde 23,3 artış yaşayarak 1,24 milyar dolara ulaştı. Buna karşın ihracattaki daralmanın etkisiyle sektör, yeni pazar arayışlarına girerek krizi fırsata çevirmeye yönelik çalışmalar yaptı. Türkiye’nin takım tezgahları ihracatında Irak, Portekiz, Fas, Avustralya ve Pakistan yeni ve gelişen pazarlar olarak dikkat çekti. TİAD Başkanı Fatih Varlık, “Takım tezgahları stratejik bir sektör olduğundan, dünyadaki mevcut koşullara rağmen 2020 yılında Türkiye ana imalat sanayisinin ihracatına 19 milyar dolarlık bir dolaylı katkısı oldu” dedi.
Sanayide ana imalat aracı olarak kullanılan ve “makineleri yapan makineler” olarak tanımlanan takım tezgahları sektörü, 2020 yılında yatırımcılara ek maliyet yaratan İlave Gümrük Vergisi’ne ve zorlu pandemi koşullarına rağmen yurt içi satışta yüzde 23,3’lük ciddi bir artış yaşadı ve 1,24 milyar dolar seviyesine yükseldi. Sektörde 2020’de değer bazında üretim, önceki yıla göre yüzde 4,2 düşerek 716 milyon dolar, ihracat ise yüzde 17,4 düşerek 466,6 milyon dolar oldu. Takım Tezgahları Sanayici ve İş İnsanları Derneği (TİAD) Başkanı Fatih Varlık, sektör rakamları ve beklentilere dair değerlendirmelerde bulundu.
AB ülkeleri ve ABD’deki üretimin düşmesi ihracatı etkiledi
Türkiye takım tezgahları sektörü ihracatının ana pazarlarından olan AB (Avrupa Birliği) ülkeleri ve ABD’deki üretim kapasitesinin ciddi oranda düşmesinin, ihracat rakamlarını doğrudan etkilediğini söyleyen Fatih Varlık, takım tezgahı üretimi elzem olan ve ithal edilen birçok kritik girdinin tedarik edilmesinde zorlukların devam ettiğini belirtti. Varlık, “Takım tezgahları ithalatı, pandeminin yarattığı krize rağmen ülke ekonomisini ayakta tutan ve yatırımlarına durmadan devam eden imalat sanayisinin etkisiyle önceki yıla göre yüzde 20,4 artış göstererek 986,4 milyon dolar olarak gerçekleşti” dedi.
Pandeminin küresel tedarik zincirinde aksamalara neden olduğunu, bundan dolayı üretim kapasitesi ve ihracatta düşüşlerin yaşandığını ifade eden Fatih Varlık, sözlerine şu şekilde devam etti: “Bu durum bir kere daha üretim altyapısında kendine yeter olmanın önemini gösterdi. Öte yandan ihracat yaptığımız halihazırdaki ülkelerde yüzdesel anlamda düşüşler yaşansa da önemli pazarlarımız olarak hala Rusya, Almanya, ABD, Polonya, Fransa ve Kanada öne çıkıyor. Ayrıca ihracatta yaşanan daralmanın etkisiyle sektör yeni pazarlar arayışına da yöneldi ve bir nevi krizi yeni pazarlar yaratmada fırsata çevirdi. Bu kapsamda Türkiye’nin takım tezgahları ihracatında Irak, Portekiz, Fas, Avustralya ve Pakistan yeni ve gelişen pazarlar olarak öne çıktı.”
2021’de yüzde 10’luk büyüme öngörüsü
Takım tezgahları sektörünün stratejik açıdan önemine değinen Fatih Varlık, dünyadaki mevcut koşullara rağmen sektörün 2020 yılında Türkiye ana imalat sanayisinin ihracatına 19 milyar dolarlık bir dolaylı katkısı olduğunu kaydetti. Varlık, geçtiğimiz yıl iç piyasada ve yurt dışında tercih edilen ürünleri ise şöyle sıraladı: “Otomotiv, havacılık, medikal ve kalıpçılık sektörlerinde üretimin devam etmesi, yeni teknoloji ihtiyacı ve yatırımlarını beraberinde getirdi. Yatırım amacıyla gerçekleştirilen ithalatın yüzde 49’unu CNC işleme merkezleri ve CNC torna tezgahları oluşturdu.
Ayrıca pandeminin yarattığı olumsuz koşullarda insan faktörünün önemi fazlasıyla tartışılınca robot ve otomasyon yatırımları ile eklemeli imalat makinelerinin yatırımı gözle görülür biçimde arttı. İhracatımızda ise giyotin, panç, abkant ve diğer presler dikkat çekti. Toplam takım tezgahı ihracatımızın yüzde 63’ünü presler oluşturdu. Otomotiv, medikal, savunma ve havacılık, kalıp ve makine teçhizat sektörlerindeki üretim ihtiyaçları neticesinde 2021 yılının tamamında geçtiğimiz yıla göre yüzde 10’luk büyüme öngörüyoruz.”
TABLO 1: ÜRÜN TİPİ BAZINDA USD CİNSİNDEN KG DEĞERİ
| ÜRÜN TİPİ | GTİP | İHRACAT
KG DEĞERİ |
İTHALAT
KG DEĞERİ |
| Elektro Erozyon, Lazer, Su Jeti Tezgahları | 8456 | 15,13 | 18,77 |
| İşleme Merkezleri, Transfer Tezgahları | 8457 | 14,09 | 11,39 |
| Torna Tezgahları | 8458 | 14,84 | 10,28 |
| Freze, Delme, Diş/Vida Açma Tezgahları | 8459 | 10,52 | 5,94 |
| Taşlama, Takım Bileme, vb. Tezgahlar | 8460 | 12,36 | 12,99 |
| Dişli Açma/Taşlama, Testere Tezgahları | 8461 | 4,44 | 11,60 |
| Presler, Giyotin, Punch, Abkant Tezgahları | 8462 | 5.11 | 6,51 |
| Boru/Tel Çekme, Diş Açma, Tel Çekme Tezgahları | 8463 | 8,35 | 12,70 |
| Genel Toplam | 6,24 | 9,85 | |