Borsa endeksi: parçalı görünümden bütüne bakmalı
Dünü matematiksel bakışla anlamadan bugünü görmekte zorlandığımız zamanlardayız. Piyasalarda süreklilik olduğuna göre, geçmişten bağımsız hareketler içinde gelişimini düşünemeyiz.
Haziran ayında yaptığı dibe göre % 11 üstü prim yaparak 1.5 ayda mini ralli gösteren BIST100 endeksi bir sebebin sonucu olabilir mi ? Seans içi hareketlere bakarak sonuca varabiliriz.
Temelde sayısal bakmaktayız ve geçmişi parçalar halinde inceleyebiliriz. Yaşanan primi de açıklayabilmek için model kurduğumuzda, parçalı geçmiş üzerinden bakış geliştirmiş olacağız: 22 temmuz zirvesinden geçmişe bir zaman penceresi açalım ve 2 parçalı olarak inceleyelim.
Buna göre: 22 temmuz – 23 mayıs arası incelediğimiz dönemin 2. parçası olsun. İlk parça da eşit zaman süresi olacak şekilde 23 mayıs – 18 mart arası olabilir. Burada eşit zaman dönemleri keyfi seçilebilir. Amacımız bir bakış geliştirmek ve derinleştirmek için başlangıç noktası üretmektir. Hatta bu 2 parça günlük de belirlenebileceği gibi, saatlik de belirlenebilir. Amacımız kıyaslamalı giderek dengesizliği, dengeye çevirecek şekilde yukarı veya aşağı kırılımları anlayabilmektir. Bu anlayışı da zamanla diğer piyasalara yansıtabiliriz. Sonuçta piyasalar arası etkileşim de göz ardı edilmemelidir.
Dönemsel kıyaslamalı bakışa dönersek:
ilk dönem (18.03 – 23.05) hareketleri yukarı yönlü 2 önemli prim dönemi gösteriyor. Bu hareketlerin getirdiği yüksek dalgalanma üremiş oldu çünkü pyasa ortalamasına göre aşırı sapma göstermiş oldu.
İkinci dönem ise (23.05 – 22.07) negatif sapmaların yüksek olduğu başlangıçla görülüyor. Bu negatif sapmayı dengeleyecek ama geçmişteki pozitif sapmayı da aşamayacak düzeltme (normalleşme) hareketini görmek gerekiyordu. Bu da haziran dibinden başlayarak 11 puan üstü endeks primi getirmesiyle görüldü.
Bu primin sebebini kelime çiftiyle tarif edersek, etki – tepki diyebiliriz. Normalleşme hali etkiyi dengeleyecek tepki hareketiyle oluşmaktadır. Günümüze gelirsek de benzer düşünebiliriz: elbette 2 parçalı zaman dilimi kaymış oldu. Yukarıdaki modeli ilerletirsek kıyaslayacağımız dönemler belli:
– 1. dönem: 22.04 – 25.06
– 2. dönem: 25.06 -24.08
Zaman ilerledikçe dönem kayması oluşacaktır ama bakış değişmeyecektir. Buna göre 1.dönem giderek yukarı atımların, pozitif sapmaların, arttığı dönem olmaya başladı. Buna karşılık 2. dönem ise aşağı atımların, negatif sapmaların giderek azaldığı dönem olarak devam ediyor.
Son günlerde oluşan prim veya pozitif sapmayı bu risk üzerinden okumakta fayda vardır.