Bizim seans kapandıktan sonra ABD piyasaları öncülüğünde derin düşüşler oldu.
Hafta başında Jackson Hole (ekonomi sempozyumu) açıklamalarının piyasa için öneminden bahsetmiştik. Aslında sene başından beri konuştuğumuz konulardan bahsedilecek, tavsiye ve beklentiler paylaşılacaktı. Yani 2023 de beklenen daralma öncesi merkez bankalarının başlattığı faiz atağıyla yatırımların azalması, durağanlığa sebebiyet veren korumacı şirket politikaları (kredi hacminin düşmesi gibi) vs. konuşulacak olası varyasyonlar görüşülecekti. Pandemi zamanında basılan para enflasyona sebebiyet vermesi bekliyordu elbette ama faizle dengelenebileceği düşünülüyordu. Paranın değerinin düşmesiyle mal daha değerli hale geldi ve simdi bunu tersine çevirip parayı daha değerli hale getirmek için yırtınıyorlar. Faiz artırımları bu sebeple doğru karar. Gelişen piyasalar haricinde faiz indiren deli de yok bu dönemde. Aynı şekilde gelişen piyasalarda daha fazla değer kaybı daha çok ucuz hisse demek, bu sebeple dünyada net ayrışan bir borsamız var. Bu sebeple son dönemde tavan serisi gösteren bankalar görüyoruz.
Borsamıza az bir para bile gelse önemli oranda yükseliyor. Ama yabancının bildiği tek yatırım banka, sanayi, sağlık ve gıda olduğu için derinliği yüksek senetler haricinde hisselerde hareketler sınırlı ve hatta bu rüzgarı yakalamak isteyen yatırımcılar diğer tahtalardan ayrılmaya çalıştıkça bu güzel günler de bir çok senet ekside kapanıyor. Bu bir süre daha bu şekilde devam edecek.
Ama enflasyon sadece yukarıdaki sektörlerde değil yan tahtalarda yani nitelikli yatırımcı fakiri hisseler de de harekete neden olacak. Ama 1 aydır görünen o ki şuan değil. Eşek yüküyle kar yapan yan tahtalar da zarar açıklayan şirket yok neredeyse ve rekor ciro/karlılıkları hisselere şuan sınırlı yansıma gösterse bile takip ettiğiniz bir çok senet 1-3 ay gibi süre de rekorlar kıracaklar. Bu finansın temelidir. Sanayi hisseleri çıkarken bankalar durdu, sanayi durdu enerji krizi patlak verdi hisseleri coştu, onlar azalmaya başladı bankalar başladı. Hangi sektör canlıysa ağırlık yatırım buna yönlendirilmeli. Bankacılık kapış kapış önemli para girişleri var. Petrol şirketleri enerji krizi yaratıp tarihin en büyük karlarını yapıyor, gıda krizi yaratıp gıda şirketleri rekor kar yapıyorlar, bankalar kredileri kısarak faiz arttırıyor sonucundan 4 çeyrekte elde edemediği kârı 2 çeyrekte elde ediyor.
Kriz gerçek olsaydı şirketler zarar etmeliydi, karları düşmeliydi, enflasyona karşı hisse senetleri erimeliydi. Ama kriz sadece hane halklarını kapsadığı için bu yaratılan cehennemin zebanilerini işi bittiğinde dünya orta gelir düzeyi daha da azalmış olacak, tabii zengin daha zengin fakir daha fakir söylemi böylesi dönemlerde ortaya çıkıyor. 2008 mortgage krizi gibi. Borsalara bir şey olmaz. Bu dönemde yatırımcılar akıllı ve sabırlı davranmak zorunda. Üzerimize düşeni yaparsak enflasyon, faiz kavramında doğru hamleler yaparak zebanilerin arasında yerini alabilirsiniz. Finansın beraberliği olmaz. Ya avsınızdır ya da avcı.
Gelişen piyasalar da paranın daha fazla değer kaybetmesi, enflasyonu daha fazla yükselmesi finans sisteminde daha fazla fırsat oluşmasına sebebiyet veriyor. Ülkemizin notu çöp seviyede, notun karşılığı diyor ki; “-Bu ülkeye para yatırırsanız paranızı kaybedebilirsiniz.” yazıyor raporlar su an da. E peki borsamıza başlayan yabancı girişinin manası var mı? Evet var. Fırsat var çünkü ve finans fırsat varsa bunu asla pas geçmez. Borsalar enflasyon kaybı kadar yükselecektir. Bu tarihte değişmediyse bugün de değişmeyecek.
Simdi Jackson Hole sempozyumunda çıkacak bir sonuç yok. Nedeni zaten Eylül’de 75 baz puan fed in faiz arttıracağı yeni ortaya çıkmış bir haber değil. Eğer enflasyon artma hızı yavaşlamaya devam etmezse faiz artırımının devam edeceği de bir gerçek. O zaman bunu piyasa ilk kez duymuş gibi fiyatlama yapıyorsa bu beni sadece o gün ilgilendirir. Yani düşüşün devamı beklenmez. Rusya, Endonezya, Çin ve Türkiye gibi gelişen piyasalar da düşüşler sınırlı yükselişler daha pozitif ayrışmaya devam edecektir. Bir kere bankalara giriş başlamıştır. Kolay kolay durmaz. Ha bir politik ya da savaş krizi baş gösterirse ancak o zaman işler tersine döner.
Haricen borsada şuan müthiş fırsatların devam ettiğini görmek gerekiyor. Parayı takip edin. Para nereye gidiyorsa orda olun. Sırf ucuz diye hisse almak bu dönemde biraz zaman biraz para kaybı demek.
Ne enflasyon yaşıyorsanız borsanın üzerine ekleyin. Kendinize hedef koymayın ne borsa seviyesi için ne de hisse için. Alıyorlarsa tutun, destek direnci biraz kenara bırakın her şeyi bilemezsiniz, satıyorlarsa satın bu kadar. Teknik analiz önemlidir ama paranın yönü karar verir. Borsaya yatırım gelirken teknik analiz yaptığınızı düşünürsünüz. Parayı takip ettiğinizi bilirler. Ama borsalardan para çıkarken bütün teknik analizcileri, aracı kurum raporlarını patlatırlar. O zaman para hangi sektöre kayıyorsa orada buluşalım. İyi haftalar.
Ahmet Güven