Utku Altunöz – 24.10.2014
Kıymetli takipçilerim. Özellikle Sn. Hüsnü Özer adlı ekonomiye oldukça ilgili olduğunu bildiğim takipçime verdiğim sözü de tutmak mahiyetinde bu yazımda Nobel 2014 ekonomi ödülüne değineceğim.
Dünyanın en prestijli birkaç ödülünden biri olan ve Afred Nobel tarafından verilen vasiyetnamenin yerine getirilmesi sonucu bu günlere gelen Nobel ödülleri 2014 yılı için sahiplerini buldu. insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan ve Alfred Nobel tarafından kurulan dernekçe fonlanan ödüller, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından kişiler veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, barış ve fizyoloji veya Tıp alanlarındaki olağanüstü başarılarına verilmektedir.
Bu yıl Nobel 2014 Ekonomi ödülünü büyük firmaların davranışları konusundaki modern antitröst regülasyonları alanında uzman 1953 doğumlu Fransız iktisatçı Jean Tirole kazandı. Genelde bu dalda Amerikalı bilim insanlarının tercih edilmesi nedeniyle Fransız bir ekonomistin ödüle hak kazanması önemlidir. Son zamanlarda Fransız ekonomistlerin popülaritesi, Amerikan ekonomistleri gölgeler nitelikte. Karl Marx’ın önemli eseri Das Capital’in 21. Yüzyıldaki güncellenmiş hali olarak da tasvir edilen Capital in the Twenty-first Century adlı eserin yazarı Paris School of Economics’den Thomas Pikketty de bir Fransız ekonomisttir. Yine tüm dünyada ses getiren Post Otistik Ekonomi hareketinin çıkış noktası Fransadır. Unutmadan Post Otistik İktisat ile ilgili Kasım ayında EFİL YAYINLARI’ndan çıkacak olan kitabımda söz konusu hareketin nasıl bir ekole dönüştüğü ve Neo Klasik İktisadın aksak yönleri tüm ayrıntıları ile ele alınmaktadır.
Ödülün diğer bir anlamı ise 2008 Küresel Krizi’ne kadar savunulan (De) regülasyon politikalarının diğer bir ifadeyle piyasaların özgürlük içinde, müdahalesiz şekilde bırakılmasının ekonomiyi güçlendirip büyüteceği varsayımının ne denli yanlış olduğuna vurgu yapmasıdır. Nobel komitesi’nin Tirole için ödülü verme gerekçesi olarak en iyi regülasyon veya rekabet politikası her sektöre özelliklerine ve özel şartlarına göre ayrı bir regülasyon politikası kullanmak gerekir! Şeklindeki tezi ile ekonomiye önemli bir katkı sağladığını göstermesi bunun en somut kanıtıdır.
Yazımın sonunu Deniz Gökçe Hoca’nın kalemi ile bitiriyorum.
Tirole der ki “Açıkça ve cesurca ifade edilirse regülasyon konusundaki mevcut teorilerin ve bilinen tüm teorilerin uygulanabilirliği oldukça sınırlı!” Sabit fiyat uygulamaları da yayıldıkça ortaya çıkan nihai gerçek “regülasyonun zor ve karmaşık bir konu olduğu ve her sektörün farklılığı ve her durumun ayrı zorluklar içerdiği” tezinin kabul edilmesi zorunda kalmak oluyordu. Tirole bu karmaşık durumlara matematik modellerle, belli düzen ve ilkeler gerçekleştirmeye epey çalışmıştı. Bu da “game theory” veya oyun teorisi yaklaşımı aracılılığı ile yapılmaya çalışılmıştı. Ama sonunda gelinen noktada insanların rasyonel olduğu ve bencil oldukları varsayımı geçersiz bulunuyordu. İnsanlar çok daha komplike varlıklar çıkıyordu. İnsanlar bazen bencildi ama bazen de yardımsever yapıda idiler.
Yrd. Doç. Dr. Utku Altunöz
E-mail: utkual@hotmail.com
https://twitter.com/utkualtunoz