Net Hata ve Noksanın Açıklanması Gerekir

Mahfi Eğilmez – 23.12.2013

e kişi ve kuruluşlara uygulanan anketlerin gösterdiği ortalamaların çoğu kez bütünü doğru olarak temsil etmemesi gösterilmektedir.

Net hata ve noksan kalemi için standart bir miktar ya da orandan söz edilemez. Buna karşılık bu miktarın yüksekliği ve sürekli aynı yönde gelişiyor olması kayıtların, ölçümlerin, hesapların ve anketlerin doğru olmadığı yönünde kuşkuları artırır.

Türkiye’de son yıllarda ödemeler dengesinde yüksek miktarlı artı işaretli net hata ve noksan kalemi yer almakta ve miktarın yüksekliği basit bir takım hata ve eksiklerden daha farklı bir kayıt dışı döviz girişinin olduğu çağrışımını yapmaktadır. Bu konuda başta ortadoğu ülkeleri olmak üzere çeşitli ülkelerden Türkiye’ye kayıt dışı döviz girdiği yönünde iddialar ileri sürülmektedir. Bu iddianın doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanmış değildir.

Geçtiğimiz hafta içinde çıkan yolsuzluk iddiaları ve soruşturmalar devam ederken net hata ve noksan kalemiyle ilgili olarak da ortaya pek çok iddia atılmıştır. Bu miktarı altın giriş çıkışlarıyla ya da yolsuzluk iddialarıyla bağdaştıran yorumlar yapılmıştır. Bu olaylar ortaya çıkmadan önce birkaç kez dile getirdiğim bir şeyi bir kez daha dile getirmek istiyorum. Ödemeler dengesini hazırlayan ve kamuoyuna sunan kurum olarak TCMB, net hata ve noksan kaleminde son 11 yılda görülen ve bu dönemin on yılında artı yönlü olan net hata ve noksan kalemi hakkında açıklama yapmalıdır. Bu açıklamanın Başkan tarafından yapılması şart değil. Kurumun çok geniş ve nitelikli bir araştırma departmanı var. Bu departman konuyu ele alıp fazlanın nereden doğduğunu ayıklayarak tahmin şeklinde bir değerlendirme yapabilir.

Aşağıdaki tabloda 1992’den bu yana ödemeler dengesindeki net hata ve noksan kaleminin dökümü yer alıyor.

Bu tabloyu şimdi de grafik haline getirelim.

Tablodan ve grafikten görüleceği gibi net hata ve noksan kalemi 1992 ile 2002 yılları arasındaki 11 yılda toplam 3,5 milyar dolar eksi değer almış yani ülkeden kaynağı ve nereye gittiği bilinmeyen döviz çıkışına temel oluşturmuş durumdadır. Bu 11 yılda yıllık ortalama net hata ve noksan 318 milyon dolarda kalmış görünüyor. Buna karşılık 2003 ile 2013 yılları arasındaki 11 yılda ülkeye, 29,4 milyar dolarlık kaynağı ve nereden geldiği bilinmeyen bir döviz girişi olmuş. Yani bu ikinci 11 yılda yıllık ortalama 2,6 milyar doların üzerinde net hata ve noksan görülmüş. Son 11 yılda en fazla dikkati çeken yıl 9,4 milyar dolara ulaşan rekor net hata ve noksan miktarıyla 2011 yılıdır. Bir başka ifadeyle son 11 yıldaki net hata ve noksan toplamının üçte biri 2011 yılında ortaya çıkmıştır.

Bu konu TCMB tarafından, resmi olarak olmasa bile, bir araştırma ya da değerlendirme raporuyla açıklanmalıdır. Aksi takdirde bu konu hep gündemde kalacak ve farklı dedikoduların kaynağını oluşturmaya devam edecektir.