Mahfi Eğilmez – 23.07.2015
TCMB Para Politikası Kurulu bugünkü toplantısında kısa vadeli faizleri değiştirmeden bıraktı. Buna göre haftalık repo ihalesi faizi yüzde 7,5, gecelik borç alma faizi yüzde 7,25, gecelik borç verme faizi yüzde 10,75 düzeyinde devam edecek. Kurul, benzer şekilde, geç likidite penceresi faizlerini (TCMB borç alma faizi yüzde 0, TCMB borç verme faizi yüzde 12,25) değiştirmeden bıraktı.
TCMB’nin bu toplantısından hemen önce yaşanan önemli gelişmeler tarih sırasıyla şöyleydi:
1. Yunanistan, AB ile anlaşmaya varmış ve yapılanma programını uygulamayı kabul etmişti. Dolayısıyla Euro bölgesi kapıya kadar gelen tehlikeyi en azından şimdilik uzaklaştırmıştı.
2. ABD ekonomisi toparlanmaya devam etmekle birlikte Fed’in faizi Eylül ayında artırıp artırmayacağı tartışmaları henüz netleşmiş bir görüntü vermiyordu.
3. Çin borsasındaki büyük çöküşe karşın bu gelişmenin ne Çin’i ne de küresel sistemi önemli ölçüde etkilemeyeceği netleşmişti.
4. Suruç’ta yaşanan katliam iç siyasal tansiyonu yükseltmiş ve risklere olumsuz etki yapmıştı.
5. Koalisyon seçeneğinin giderek zayıflaması riskleri biraz daha artırmaya başlamıştı.
6. Ham petrolün varil fiyatı 60 – 55 USD bandına gerilemişti (Brent petrol.)
7. USD Endeksi 97’nin hemen altında seyrediyordu.
8. USD / TL kuru 2,70’in üstüne çıkmış, Euro / TL kuru da 3,00 dolayına yükselmişti.
9. Gösterge faiz % 9,90 – 10,00 aralığına gelmişti.
10. BIST 100 endeksi 80 bin düzeyinde tutunmaya çalışıyordu.
TCMB’nin elindeki faizleri ve piyasadaki faizleri birer tabloda gösterelim:
| TCMB | % |
| Haftalık Repo Faizi | 7,5 |
| Gecelik Borç Alma | 7,25 |
| Gecelik Borç Verme | 10,75 |
| Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti | 8,30 |
| Piyasa | % |
| Mevduat Faizi | 9,20 – 12,00 |
| Kredi Faizi | 15,00 – 22,00 |
| Gösterge Faizi | 10,00 |
TCMB, bankalara sağladığı kaynaklara uyguladığı faiz oranlarıyla piyasada oluşan faizler üzerinde iki türlü etki yaratabiliyor: (1) Kaynak maliyetini etkileyerek piyasada faizlerin düşmesini veya yükselmesini etkileyebiliyor. (2) Kendi faizlerini değiştirerek ve o yönde eğilim belirterek piyasadaki beklentileri ve dolayısıyla faizlerin oran ve yönünü etkileyebiliyor.
TCMB, piyasaya verdiği kaynakları haftalık repo ile verirse yüzde 7,5’dan gecelik fonlama ile verirse yüzde 10,75’den veriyor. Bu iki borç verme aracının ağırlıklı ortalaması bize TCMB’nin ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini (bir anlamda ortalama faizini) gösteriyor. TCMB, faizi artırmak isterse haftalık repo ihalelerini sınırlayıp borç verme ağırlığını gecelik fonlamaya kaydırdığında ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti de yüzde 10,75’e yaklaşıyor. Tersine faizi düşürmek istediğinde borç verme ağırlığını haftalık repo ihalesine kaydırırsa ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini yüzde 7,5’e yaklaştırıyor.
TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti karar öncesinde yüzde 8,4 idi. Bugün itibariyle piyasada maliyetleri etkileyen mevduat faizi ve gösterge faizi ortalama olarak yüzde 10,5 dolayında görünüyor.
Piyasada oluşmuş bulunan faizler henüz TCMB’nin faiz oranlarını değiştirmesini gerektirecek noktada değil. Ne var ki Fed’in faiz artırımı yapacağı ya da en azından bu konuda ne yapacağını açıklayacağı tarih artık çok uzak değil. Fed’in faizle ilgili kararı ister istemez bir fırtına yaratacak. Çünkü faiz artırımı tek seferlik bir eylem değil, ardıl artırımlara gebe bir süreç olacak. Ve ne yazık ki biz bu fırtınaya erken seçim ekonomisiyle yakalanacağız. O nedenle TCMB’nin gelecek ayki toplantıda faiz artırımını gündeme alması gerektiğini düşünüyorum.