Mahfi Eğilmez – 21.03.2016
Bir önceki Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (TCMB PPK) toplantısından bu yana geçen yaklaşık bir aylık dönemdeki karar ve gelişmelerle ortaya çıkan verilere bakarak bu konuda ne olacağını tahmine çalışalım.
Gelişmeler
Bu bir aylık dönemde Türkiye’yi de etkileyecek üç önemli gelişme yaşandı: (1) Avrupa Merkez Bankası (AMB) parasala genişleme miktarını artırdı ve bankaların kendisine yatıracağı mevduata uygulayacağı faizi eski 0,30’dan eksi 0,40’a indirdi (böylece piyasaya daha fazla likidite sunulmasının önünü açtı.) (2) Rusya, askeri gücünün büyük bölümünü Suriye’den çekeceğini açıkladı (böylece bölgede bir yumuşama havası oluştu, riskler azaldı.) (3) ABD Merkez Bankası Federal Açık Piyasa Komitesi (Fed FOMC) yüzde 0,25 ile 0,50 arasındaki Federal Fonlama Faizini (ki Fed’in politika faizi olarak kabul ediliyor) değiştirmeme kararı aldı. Aynı toplantıda Fed FOMC üyelerinin 2016 yılına ilişkin büyüme ve enflasyon tahminlerini düşürdükleri, Fed’in 2 kez faiz artırmaya gideceğini bekledikleri anlaşıldı (önceki beklentileri 4 kez faiz artışına gidileceği şeklindeydi.)
Bu gelişmeler, küresel sistemin tamamında ve Türkiye’de olumlu etkiler yarattı, Dolar Euro ve diğer paralara karşı değer kaybetti, hisse senetleri değer kazandı, borsa endeksleri yükseldi, gösterge faizler düştü.
Gelişmelerin Türkiye’ye Etkilerinin Ölçülmesi
Yaşanan bu gelişmelerin Türkiye ekonomisine yönelik etkilerini görebilmek için dört önemli göstergenin durumunu ele alacağım: (1) Dolar/TL kuru, (2) Gösterge Faiz, (3) TCMB’nin faizleri ve (4) Petrol fiyatları. Şimdi bu üç göstergede yılbaşından bugüne kadar yaşanan gelişmeleri grafiklerle aşağıda gösterelim.
Alt sırada solda yer alan grafikteki MBGF; Merkez Bankası gecelik fonlama faizini, MBPF; Merkez Bankası haftalık repo ihale faizini (politika faizini) ve MBOFM; Merkez Bankası ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini (yani önceki iki faizin, işlem miktarıyla ağırlıklandırılmış ortalamasını gösteriyor.)
İlk üç grafik bize son bir ayda yaşanan gelişmelerin Türkiye’de finansal piyasaları olumlu etkilediğini gösteriyor. USD/TL kurunun düşmesi yani TL’nin Dolara karşı değer kazanması, ithalat maliyetlerimizi düşürmüş bulunuyor. Son bir ayda olumsuz sayılabilecek tek gelişme petrol fiyatlarında yaşanan yükseliştir (alt sırada sağdaki grafik.)
Merkez Bankası Ne Yapmalı?
Öteden beri söylediğim bir şey var: Merkez Bankası’nın ne yapacağını ben bilemem. Ben onların yerinde değilim. Ben bir iktisatçı olarak elde mevcut verilere ve içinde bulunulan koşullara göre ne yapılması gerektiğini söyleyebilirim. Onun için burada da onu yapacağım.
Yukarıda bu ay içinde ortaya çıkan gelişmeleri özetledim ve bu gelişmeler sonrasında finansal piyasa göstergelerinde yaşanan durumu grafiklerle ortaya koymaya çalıştım. Merkez Bankası’nın asıl baktığı göstergeler manşet enflasyon ve çekirdek enflasyondur. Çünkü Merkez Bankası’nın görevi bunları denetlemek ve fiyat istikrarını sağlamaktır. Şubat ayında manşet enflasyonda düşüş yaşanmasına karşılık çekirdek enflasyon yükselmeyi sürdürmüş bulunuyor. Enflasyondaki gelişmeyi görebilmek için son 2 yılda manşet ve çekirdek enflasyonda yaşanan değişimi aşağıdaki grafikte sunuyorum.
Grafiğe göre manşet enflasyon son ayda yönünü aşağıya çevirmiş görünüyor. Buna karşılık çekirdek enflasyon hız kesmiş olsa da yükselmeyi sürdürüyor.
Son bir ayda yaşanan Dolar/TL, faiz ve manşet enflasyondaki duruma bakıldığında Merkez Bankası’nın faiz indirimine gitmesi gerekir diye düşünmek mümkün. Gelecek bir iki aya ilişkin olarak enflasyondaki düşüşün devam edeceği beklentisi de bu durumu destekler görünüyor. Buna karşılık Merkez Bankası, enflasyonun gidişini asıl olarak para politikasının etkili olduğu çekirdek enflasyona bakarak ölçüyor. Bu durumda Merkez Bankası’nın çekirdek enflasyonda düşüşün ortaya çıkmasını beklemesi ve dolayısıyla bu ay faize dokunmamayı tercih etmesi makul olabilir.
Özetle söylemek gerekirse Merkez Bankası’nın bu toplantıda gecelik fonlamada borç verme faiz oranını (yüzde 10,75’lik oran) 0,25 puan düşürmesi de çekirdek enflasyonda düşüş ortaya çıkana kadar eylem yapmadan beklemesi de bana makul geliyor.