Mahfi Eğilmez – 30.09.2016
IMF, bir süredir yürüttüğü çalışmaları sonlandırdı ve 1 Ekim 2016’dan itibaren Çin parası Yuanı (resmi adı Renminbi) SDR (özel çekme hakları) sepetine dahil etti. SDR; IMF’nin üye ülkelerin mevcut resmi rezervlerine katkıda bulunmak amacıyla 1969 yılında oluşturduğu ve üye ülkelere IMF kotalarıyla orantılı olarak tahsis ettiği bir rezerv varlıktır. SDR aynı zamanda IMF’nin ve diğer bazı uluslararası kuruluşların hesap birimi olarak kullanılmaktadır. Mesela IMF, bir üye ülkeye kullandırdığı stand by düzenlemesi imkânını SDR üzerinden hesaplamaktadır.
SDR’nin hesap birimi olarak değeri, başlıca uluslararası para birimlerinden oluşan bir sepet esas alınarak günlük olarak belirlenmektedir. Mesela bugün itibariyle 1 SDR 1,4085 USD’ye eşittir.
SDR sepetine ilişkin son düzenleme 2010 yılında yapılmıştı. Bu yeni düzenleme ile önceki düzenleme arasındaki farklar aşağıdaki tabloda yer alıyor.
SDR Sepetinde Rezerv Paraların Ağırlıkları
Tablodan görüleceği gibi Yuan’ın dâhil edilmesiyle en önemli gerileme Euro’da ortaya çıkmıştır.
IMF İcra Direktörleri Kurulu, Yuan’ı SDR sepetine dahil ederken şu gelişmeleri dikkate almışlardır: (1) 2010 yılından bu yana Yuan’ın uluslararası işlemlerde kullanılmasındaki artış, (2) Başlıca döviz piyasalarında alış verişe konu olması, (3) Çin yetkililerinin Yuan’ın serbest dalgalanmaya geçmesinde gösterdikleri gelişme.
Rezerv, saklama ve biriktirme karşılığı kullanılan bir kelimedir. Rezerv para da aşağı yukarı bu anlamda kullanılır. Örneğin ABD doları rezerv paradır, Amerikalının yanı sıra Japon, Türk ya da Çinli de bu parayı elinde tutabilir. Çünkü istediği zaman bu parayı kullanabilme imkânı vardır. Buna karşılık Taylandlılar dışında kimse elinde Tayland Bahtı tutmak istemez. Çünkü bu parayı ancak Tayland’da kullanmak mümkündür. Buna karşılık ABD dolarını Tayland’da da kullanmak mümkündür. Bir paranın uluslararası alanda rezerv para olarak kabulü o paranın ticarette ve çeşitli ilişkilerde yaygın biçimde kullanılmasına bağlıdır. Rezerv paraları ikiye ayırmak mümkündür: (1) Birinci sınıf rezerv paralar (Dolar ve Euro.) Bunlar kendi bölgeleri dışında da ödeme aracı işlevi görür. (2) İkinci sınıf rezerv paralar (Yen, Sterlin, İsviçre Frangı.) Bunlar kendi bölgeleri dışındaki yerlerde ödeme aracı işlevi görmez.
Yuan’ın rezerv para olma yolundaki ilk adımı SDR sepetine girmek olmuştur. Ama Dolar ya da Euro gibi birinci sınıf rezerv para olabilmesi için daha yolu var gibi görünüyor. O nedenle Yuan şimdilik Yen, Sterlin ve İsviçre Frangı gibi ikinci sınıf rezerv para olarak bekleyecek.
