Mahfi Eğilmez – 12.10.2014
Küresel Sistemin Görünümü
Önce küresel sistemin görünümüne bir göz atalım.
| 2013 | Sayı | GSYH Payı (%) | İhracat Payı (%) | Nüfus Payı (%) |
| Toplam Ekonomi | 189 | 100,0 | 100,0 | 100,0 |
| Gelişmiş Ekonomiler | 36 | 43,6 | 61,2 | 14,7 |
| ABD | 16,4 | 9,9 | 4,5 | |
| Euro Blg | 12,3 | 24,8 | 4,7 | |
| Japonya | 4,6 | 3,6 | 1,8 | |
| Gelişen Ekonomiler | 153 | 56,4 | 38,8 | 85,3 |
| Çin | 15,8 | 10,2 | 19,4 | |
| Hindistan | 6,6 | 2,0 | 17,7 | |
| Rusya | 3,4 | 2,6 | 2,0 | |
| Brezilya | 3,0 | 1,2 | 2,9 | |
| Türkiye | 1,1 | 1,0 | 1,1 |
Tablo bize 189 ülkenin 36’sının gelişmiş, 153’ünün gelişme yolunda olduğunu söylüyor. 36 geliş miş ülke dünya nüfusunun yüzde 14,7’sini, 153 gelişme yolundaki ülke ise dünya nüfusunun yüzde 85,3’ünü oluşturuyor. Tablo, 36 gelişmiş ülkenin dünya GSYH’sının yüzde 43,6’sını, 153 gelişme yolundaki ülkenin ise dünya GSYH’sının yüzde 56,4’ünü yarattığını gösteriyor. Dünyada yapılan toplam ihracatın yüzde 61,’’si bu 36 gelişmiş ülke tarafından yapılırken yalnızca yüzde 38,8’i 153 gelişme yolundaki ülke tarafından yapılıyor.
Amerikalılar, dünya nüfusunda yüzde 4,5’luk paya sahip olduğu halde dünya gelirinden yüzde 16,4 pay alıyorlar. Dünyanın en yüksek nüfusa sahip ekonomisi Çin, nüfusun yüzde 19,4’ünü barındırırken gelirden yüzde 15,8 oranında pay alıyor. Hindistan, nüfusun yüzde 17,7’sine sahip ama gelirden sadece yüzde 6,6 pay alabiliyor. Tabloda en adil görünüme sahip ekonomi olarak Türkiye görünüyor: Nüfusta, gelirde ve ihracattaki payı yüzde 1 dolayında.
2014’de Çin, ABD’yi SAGP’ye Göre Hesaplanan GSYH Büyüklüğünde Geçiyor
Şimdi gelelim 2014 tahminlerine.
| 2014 | GSYH (milyar USD, cari fiyatlarla) | GSYH (milyar USD, SAGP) | Kişi başına gelir (Cari fiyatlarla, USD) | Kişi başına gelir (SAGP, USD) |
| ABD | 17.416 | 17.416 | 54.678 | 54.678 |
| Çin | 10.355 | 17.632 | 7.572 | 12.893 |
| Japonya | 4.770 | 4.788 | 37.539 | 37.683 |
| Almanya | 3.820 | 3.621 | 47.200 | 44.741 |
| Türkiye | 813 | 1.512 | 10.518 | 19.556 |
(Bu tabloda sayıların yer aldığı 1 ve 3. sütunlarda yer alan sayılar cari fiyatlarla, yani ölçüldüğü anda geçerli olan fiyatlarla, 4 ve 5. sütunlarda yer alan sayılar ise satınalma gücü paritesine (SAGP) hesaplanmış sayılardır. ABD, karşılaştırmalara esas alınan doların sahibi olduğu için orası baz alınmakta ve dolayısıyla ABD’de cari fiyatlar, satınalma gücü paritesine eşit kabul edilmektedir.).
Cari fiyatlarla GSYH büyüklüğü olarak ABD en yakın rakibi Çin’in yaklaşık 7 trilyon dolar önünde bulunuyor. Buna karşılık SAGP’ne göre Çin, ABD’nin önüne geçmiş görünüyor. Bu durum ilk kez ortaya çıkıyor. Yani ABD, ilk kez SAGP ile ölçülen GSYH hesabında Çin’in gerisine düşüyor. Hiç kuşkusuz bir ekonominin zenginliğini ölçmekte GSYH büyüklüğü kadar, hatta ondan daha fazla, kişi başına gelir büyüklüğü de önemli. ABD ile Çin arasında gerek cari fiyatlarla gerekse SAGP ile kişi başına gelirde büyük fark var.
SAGP hesabı Japonya’yı hiç etkilemezken Almanya’yı olumsuz yönde etkiliyor. SAGP ile yapılan hesaplamaya bakılırsa sayıları en fazla fark eden ülke Türkiye. 813 milyar olan cari fiyatlarla GSYH’sı SAGP ile 1,5 trilyon doların üzerine çıkıyor. Benzer bir durum cari fiyatlarla 10.518 dolar olan kişi başına gelirin, SAGP ile 19.556 dolara yükselmesinde görülüyor.
Geleceğe yönelik olarak yapılan bazı tahminler, Çin’in önümüzdeki çeyrek yüzyıl içinde cari fiyatlarla GSYH büyüklüğünde ABD’yi geçeceği üzerine kuruluydu. 2014 yılında Çin, ABD’yi SAGP ile GSYH büyüklüğünde geçiyorsa o tahminler de gerçekleşebilecek demektir. Buna karşılık benzer tahminler bir zamanlar hızla büyüyen Japonya için de yapılıyordu. Yaklaşık çeyrek yüzyıl önce durgunluk içine giren Japonya orada takıldı kaldı. Büyüme hızının son dönemde yavaşlaması Çin’in, ABD’yi geçip geçmeyeceği tartışmalarının yanında Japon sendromuna yakalanıp yakalanmayacağı tartışmalarını da gündeme getiriyor.