1-Bir robot, bir insana zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz.
2-Bir robot, birinci kuralla çelişmediği sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.
3-Bir robot, birinci ve ikinci kuralla çelişmediği sürece kendi varlığını korumakla mükelleftir.
Ben, Robot – Isaac Asimov
İzninizle, arada bir kütüphanemden sevdiğim ve seveceğinizi düşündüğüm kitaplarla ilgili burada bir şeyler yazmak istiyorum.
Çocukluğumdan beri bilim kurgu romanlarını pek severim. Mesela, Jules Verne’nin eserleri ile nice hayallere dalmışımdır. Isaac Asimov’un ise başka bir yeri vardır bende. “Ben, Robot” eserindeki öykülerin hepsini ayrı ayrı severim. Kitabın arka sayfasının son cümlesinin altına da imzamı atarım: “Ben, Robot, yapay zekanın doğallaşma öyküleri”.
Geçtiğimiz sene Türkiye Sermaye Piyasası Kongresi’nin ana teması “Gelecek”ti ve neredeyse tüm panellerde yapay zeka, derin öğrenme, makine öğrenmesi, endüstri 4.0, nesnelerin interneti, büyük veri ve bunların sermaye piyasalarına etkileri değerlendirildi.
Orada olmaktan büyük keyfi aldığım bu kongredeki panellerden biri ise “Yapay Zeka 101”di. Son yıllarda oldukça ilgimi çeken bu konu ile ilgili konuşmacılardan biri de Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi olan Prof. Dr. Cem Say’dı. Gayet pozitif enerjisi olan Cem Bey, konuşmasında da esprili yaklaşımıyla ilgiyi hep taze tuttu. Sağolsun, panel sonrasında “50 Soruda Yapay Zeka” kitabını benim için de imzalarken kısa bir sohbetimiz de oldu.
Severek okuduğum kitap 5 bölümden oluşuyor. “Yapay Zekanın Tohumları” bölümünde matematikçiler açısından güzel bir başlangıç yapıyor ve ardından, George Boole, Gottlob Frege, Bertrand Russel, Kurt Gödel ile başlayan ve nihayet Alan Turing’e varan tarihsel süreci değerlendiriyor (Alan Turing demişken 2014 yapımı The Imitation Game: Enigma filmini izlemenizi ayrıca tavsiye ederim).
“Beyinler ve Diğer Bilgisayarlar” bölümünde ise doğanın, yaşamın, insanın programlama dilleri üzerine okuyucu düşünmeye zorluyor ve kuantum bilgisayarlara uzanan bir bilgisayar gelişimi bilgilendirmesi yapıyor.
“Yapay Zekanın Doğuşu” bölümünde ise meşhur Turing Testi’nin gayet güzel ve anlaşılır bir şekilde açıklıyor.
“Yapay Zeka Neler Yapar, Nasıl Çalışır?” bölümünde, aslında günümüzde sorulan bir çok soruya cevap arıyor: Bilgisayarlar buluş, sanat, avukatlık yapabilir mi? Kendi kendine giden otomobiller nasıl çalışır? Bilgisayarlar nasıl çeviri yaparlar? Yapay zeka doktorluk yapar mı?
Bu sorulardan en çok ilgimi çeken ve belki de günümüzde yapay zekayı bu kadar popüler yapan sorulardan biri ise “AlphaGo dünya go şampiyonunu nasıl yendi?”. Bu soruyu ve cevabını okuduktan sonra imkan ve fırsatınız varsa Netflix belgeseli olan “AlphaGo”yu izlemenizi tavsiye ederim. Orada sadece yapay zekanın nasıl işlediğine değil, o güne kadar yapay zekanın 10 sene daha insanı yenmesi imkansız kabul edilen Go oyununda yendiği dünya şampiyonunun psikolojik olarak geçirdiği dönüşüme ve tabiri caizse “insanlık” adına verdiği tepkilere samimi bir şekilde şahit olacaksınız.
Kitabın son bölümünde ise “Yapay Zekanın Geleceği”ne dair sorular soruluyor ve yapay zekanın dünyayı ele geçirip hepimizi yok edip edemeyeceğine cevap aranıyor. Yazıya giriş yaptığım robotik yasalarına tam da burada değiniyor. Bu noktada Isaac Asimov’un, belirlediği üç yasadan sonra konuyu daha da derinleştirerek Sıfırıncı Yasa’yı eklediğini ve buna göre 1.yasayı da revize ettiğini eklemekte fayda var:
Sıfırıncı Yasa: Bir robot insanlığa zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz.
Birinci Yasa: Bir robot, sıfırıncı yasayla çelişmediği sürece bir insana zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz.
50 Soruda Yapay Zeka kitabı, geneli itibariyle “bilim kurgu”dan “kurgu”yu çıkarıp, tüm sorulara bilimsel cevaplar arıyor. Bunu yaparken de Cem Bey, konuşmasında yaptığı gibi esprili ve anlaşılır, sade bir dil kullanıyor. Kitabı edinirseniz özellikle 174. sayfadaki saat dilimi ile ilgili çıkarımda gülümseyeceğinize eminim.
Dijital Dönüşüm Çağı’nda olduğumuz şu dönemde gelecek için “yeni petrol” olarak adlandırılan yapay zeka konusunda oldukça faydalı bir giriş kitabı olarak görüyorum.
Keyifli okumalar dileğiyle.
Bu ve benzer konularda fikir alışverişinde bulunmak isterseniz, detaylı iletişim bilgilerim www.iskenderada.com kişisel web sitemde yer alıyor.