Kıdem tazminatı nedir?
Bir işyerinde en az bir yıl çalışmış bir işçiye , hizmet sözleşmesindeki şartların sona ermesi durumunda , işveren tarafından ödenen paradır.İşçiye kıdem tazminatının verildiği durumlar şunlardır: işçinin ölümü ; hizmet sözleşmesinin işveren tarafından feshi ; hizmet sözleşmesinin işçi tarafından feshi ; işçinin emekliliğe hak kazanarak işten ayrılması ; işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılmasıdır.
Kıdem ve ihbar tazminatı alabilme şartları
İş arama izni günde 2 saat
İşverenler, işten çıkaracağını bildirdiği çalışana yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur…Elbette temenni etmiyoruz ancak işsizliğin yüzde 15`leri geçtiği şu ortamda, mevcut çalışanlar da birer potansiyel işsiz konumunda. Bu yüzden de sadece işsizlerin değil, çalışanların da muhtemel işsizlikle yüz yüze geldiklerinde sahip olacakları hakları bilmeleri gerekiyor. İşte bugünkü yazımızda bu haklara değineceğiz:
Kıdem tazminatı alabilme şartları
Kıdem tazminatı, tabiri caizse bir çalışanın işverene gösterdiği sadakatin ve işyerine verdiği emeğin karşılığıdır. Bilhassa uzun yıllar aynı işyerinde çalışan personel için bu tazminat, üzerine hayaller kurulmaya başlanan bir meblağa ulaşır.
Fakat burada dikkat edilmesi gereken husus, iş mevzuatına aykırı bir hareketle yılların birikiminin heba edilmemesidir. Bu yüzden, iş akdi hangi hallerde son bulursa kıdem tazminatı alınabilir, hangi hallerde alınamaz, bunların iyi bilinmesi gerekir.
* Çalışan, işveren tarafından, ahlak veya iyi niyet kurallarına aykırı bir durumu tespit edilmediği halde işten çıkarılırsa,
* Çalışan, sağlık sebepleri ya da işverenin ahlak veya iyi niyet kurallarına aykırı hareketini gerekçe göstererek veyahut da zorlayıcı sebeplerle işi bırakırsa,
* Askerlik görevi dolayısıyla işten ayrılırsa,
* Emekliliğe hak kazanır ya da emeklilik için gerekli prim gün sayısı ile sigortalılık süresini doldurursa,
* Evlendikten sonra 1 yıl içerisinde işi bırakırsa,
* Çalışan vefat ederse yine hak sahipleri de kıdem tazminatına hak kazanmış olur.
Ücrette indirimi kabul etmeme
Burada saydığımız hususların dışında çalışanlar, haklı bir nedeni olmaksızın istifa ederlerse kıdem tazminatı alamazlar. Burada önemli bir hususu hatırlatalım ki çalışanlar işverenin;
* Ücrette indirim yapma teklifini,
* Kısa çalışma ödeneği teklifini ve
* Ücretsiz izne çıkma teklifini kabul etmek zorunda değildir. Bu teklifleri reddeden bir çalışan işten çıkarılırsa, kıdem tazminatı başta olmak üzere tüm yasal haklarını alabilir.
İhbar tazminatı için önemli uyarı
Çalışanların işten ayrılırken alabilecekleri bir diğer hak da ihbar tazminatıdır. Fakat burada bir yanlış anlamayı düzeltmemiz gerekiyor. İhbar tazminatı sadece işveren tarafından çalışana ödenen bir yükümlülük değil. Aynı zamanda çalışanların da bazı durumlarda işverene ödemeleri gereken bir tazminattır. İhbar tazminatında amaç, çalışanın ya da işverenin işi bırakma ya da işten çıkarma niyetlerini makul bir sürede karşı tarafa bildirmelerini sağlamaktır. Belirsiz süreli işlerde işçi veya işveren;
* 6 aydan az süren iş ilişkisinde en az 2 hafta önce,
* 6 ay – 1,5 yıl arası süren iş ilişkisinde 4 hafta önce,
* 1,5 yıl – 3 yıl arası süren iş ilişkisinde 6 hafta önce ve
* 3 yıldan fazla süren iş ilişkisinde 8 hafta önce işçi işi bırakacağı, işverense işten çıkaracağı bilgisini karşı tarafa iletmesi gerekir. Aksi halde bu sürelere uymayan taraf (ister işçi olsun ister işveren) karşı tarafa bildirim süresi tutarındaki ücreti ödemek zorundadır.
Çalışana ihbar süresince iş arama izni
2-4-6-8 haftalık ihbar süreleri içerisinde işveren, çalışana yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. Bu iznin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırırsa, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.
Kaynaklar: muhasebeturk.org – sgkbilgi.net