Katılım endeksleri: XK030, XK050, XK100, XKTUM
Ocak ayında piyasa üstü getiri sağlandı: BIST100 piyasa endeksine göre 5 puana yakın daha iyi performans beraberinde yıl geneline yönelik beklentileri değiştirmiş olabilir. Aralık 2022 yazımızda bu duruma işaret etmiştik. Finans sisteminde görülen değişimlere paralel endeks performanslarında da ayrışmalar görülebilecektir. Son durumda piyasa üstü getiride kalma eğiliminin devam ettiğini görmekteyiz. Geçmişte olduğu gibi ortalamaya dönüş öncesi yataya yayılan hareketi oluşturmaya başladı. Piyasaya göre formasyon bu şekilde ilerlerken, mutlak değer üzerinden de değerlendiriyoruz.
Fiyat hareketlerinin, ortalamaların ve türeyen diğer göstergelerin anlamları konusunda yeterince derinliğe sahip olmadığımızı gündelik değerlendirmelerden görmeye devam ediyoruz. Durum bu olunca da, sonsuz kazanç beklentisi devam ediyor.
Bu durumu en basit haliyle düşünebiliriz: katılım endeksi oluşturulduktan sonra, fiyat gelişmeleri ortalamaları üretmeye başladı. Üzerine de farklı formüllere gelen göstergeler oluştu. Ortalamaların aldığı şekil, o dönemki yatırımcıların beklentilerini yansıtmaz: bu durumu geçmiş ve gelecekle kıyaslayarak görmek daha doğrudur. Sebebi de basittir: belli tip formasyon tanımadığımız bir grup yatırımcı etkisiyle oluşmuşken, diğer grupların etkisini de ancak büyük pencerede görebiliriz.
Tüm piyasa davranışını görmeden ve hareketleri kıyaslamadan sonuca varmak davranış analizini eksik bırakmaya sebep olur.
Hızlı hareketlere örnek vaka
Geçmişe bakalım 2022 son çeyreğinde % 50 getiriye giden hızlı hareket gördük. Bu ortalamadan kopuş demekti. Şimdi bunu yatay piyasa bakarak mı açıklayabiliriz, yoksa geçmişle bağlantısını görebilir miyiz ? Böylece her yükseliş veya düşüşü geçmişle kıyaslayarak anlayabilir hale geliriz. Bir başka deyişle tekrarlanabilir durumları da yüksek olasılıkla tahmin etmiş oluruz: buna risk iştahının hızlı değişmesi denebilir.
Risk değişimi sebep-sonuç problemidir
Tepkiyi doğru ortalamalar üzerinden tanımlayamadıkça geleceğin hamlesini görmek zor olabilir. Defalarca tekrarlanan şablonlar aslında basit bakışla görülemeyen geçmiş bağlantısı sonucudur.
Hareketli ortalamalar kıyas: etki-tepki yönü için ne söylüyor (XK030)
Tablo basit ve üstel hareketli ortalamaları kıyaslamak içindir: sayısal modelimize göre üstel ortalama baskı gördükçe risk iştahı artar. Basit ortalama üstüne çıkması halinde risk iştahı azalmaya başlar. Genel piyasa okuması ters yöndedir. Bunu dikkate almak gereklidir.
| aylık ortalama | Basit | Üstel | Risk iştahı |
| 5 dönemi | 5284 | 5330 | negatif |
| 10 dönem | 5388 | 5394 | geçiş |
| 20 dönem | 5482 | 5174 | pozitif |
| 50 dönem | 4124 | 4387 | negatif |
| 100 dönem | 2567 | 3493 | negatif |
| 200 dönem | 1283 | 2753 | negatif |
İlginç değil mi ? Bize göre risk iştahı bir geçiş döneminden geçmektedir: her ne kadar kısa vadede iştah kesilmiş görünse de daha üst vadeler risk iştahında yeni bir karaktere geçmeye başladığını gösteriyor.
Etki ve tepki mekanizması nasıl işleyebilir?
Günlük bazda tabloda 42 günlük ortalamadan sapmaların minimuma indiği zamanların sonrası için karar aşaması olduğunu görüyoruz. Bir başka deyişle, azalan sapmayı geçmişle kıyaslayarak görebiliriz ve bu da geleceğin boğa eğilimi için önemli fikir vermektedir.
Katılım endeksi için de benzer durum söz konusudur: geçmişe bakınca ortalamadan sapmaların giderek azaldığını görmekteyiz. Canlanmaya başlayan piyasa işareti olarak görülebilir. Doğrulayan geçmiş vakalara bakılabilir: etki – tepki prensibi gereği geçmişin baskılanmış dönemini dengeleyecek hamleler bekleyebiliriz.