Utku Altunöz – 06.06.2017
Değerli Para&Borsa takipçileri. Eminim bugün en çok muhatap kaldığım sorulardan biri, bir çoğunuzun da aklından geçmiştir. Katar ile Arap Ülkeleri arasındaki krizi Türkiye ekonomisini nasıl etkiler. Dün dünya Bahreyn, Suudi Arabistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Yemen, Libya ve Maldivler ’in Katar’la olan ilişkilerine son vermesi haberi ile sarsıldı.
Peki, Katar krizi nasıl doğdu ve ne anlama geliyor?
İlk olarak Bahreyn “ülkenin güvenlik ve istikrarını sarsmak ve iç işlerine karışmakla” suçladığı Katar’la ilişkilerini kesti. Ardından Suudi Arabistan’ın resmi haber ajansı SPA, Riyad Yönetimi’nin Katar’la sınırlarını kapattığını; kara, deniz ve hava temasını kestiğini duyurdu. Bu gelişmelerin ardından diğer beş ülkeden açıklamalar art arda geldi. BAE, Katarlı diplomatlara ülkeyi terk etmeleri için 48 saat süre verdi. Mısır da hava sahasını ve limanlarını Katar’a kapattı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Katarlı diplomatlara ülkeyi terk etmek için 48 saat süre verdi. Yemen’in ardından Libya’nın uluslararası çapta tanınan hükümeti de Katar’la ilişkileri kestiğini açıkladı. Son olarak Maldivler Cumhuriyeti Katar’la ilişkisini kestiğini açıkladı. Cumhurbaşkanımız sn Recep Tayyip Erdoğan’ın bu gelişmeler sonrasında ciddi bir telefon diplomasisi yürüttüğü ve taraflar arasındaki sorunun çözümü konusunda çaba sarf ettiği de diğer bir gelişme olarak kaydedildi.
Bu gelişmelerden sonra en çok sorulan soru, bu olayların ekonomiyi nasıl etkileneceği şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Katar hisse senetleri, 4 Arap ülkesinin Körfez ülkesi ile olan ilişkilerini, ülkenin İran’la bağlantıları dolayısıyla askıya almasının ardından 2009’dan bu yana olan en büyük düşüşünü gerçekleştirdi.
Ben şunu açıkça söylemek isterim ki Viktor Szabo’ nun dediği gibi “Diplomatik sorunlar ilk kez meydana gelmiyor” ve Bu durum ekonomi için kötü olsa da, trajik değil Çünkü Katar, ana bir turist noktası olmaktan çok, bir finans merkezi.
Diğer korkulan olay petrol fiyatlarının bu durumdan ne kadar etkileneceği noktasındaydı. Değerli takipçilerim. Söz konusu bölge her ne kadar petrol yataklar ile bilinse de Katar
Katar doğalgaz kaynakları ile ön plana çıkan bir ülke. Bu yüzdendir ki diplomatik kriz petrol fiyatlarını etkilemedi. Kişisel olarak doğalgaz fiyatlarında ve ihracatında ciddi bir sorun beklemiyorum.
Katar her ne kadar doğal gaz ile ön plana çıksa da petrol üretimi konusunda da azımsanamayacak bir konumda. 2,5 milyon nüfuslu ülke Dünyanın en büyük 17. petrol üreticisi durumunda.
Yazımda belirttiğim gibi Katar petrolden ziyade doğalgaz ile ön plana çıkan bir ülke. (Dünya’da Rusya ve İran’ın ardından 3. Sırada). İran’ın uzun yıllar ambargo’ya maruz kalması ve ihracat alanının sınırlı olması nedeni ile Katar’ın bu anlamda önemi daha da artmaktadır. Katar adını ulusal hava yolu şirketi Qatar Airways ve uluslararası haber kanalı El Cezire’nin yanı sıra 2022 Dünya Kupası’nın ev sahibi olması ve dünyanın en ünlü kulüplerinden Barcelona’ya sponsor olmasıyla da adından fazlaca söz ettirdi.
Kısa vadede Türkiye ve Dünya ekonomisinin ciddi bir etkiye uğrayacağını düşünmüyorum. Bununla birlikte krizin daha da derinleşmesi katar ekonomisini zora sokarak katar ile ekonomik ilişkiye giren ülkeleri de zora sokabilecektir. Diğer bir ifadeyle orta vadede bu ülkelerin ekonomilerinde kalıcı hasarlara yol açar ise, bu durum bu ülkelerin alım güçlerini ve dolayısıyla ithalatlarını düşürecektir.
Doç. Dr. Utku Altunöz
E-mail: utkual@hotmail.com
https://twitter.com/utkualtunoz