Sürdürülebilir Büyüme Elektrikli Araç Üretimine Bağlı
Şirket kurulduğu tarihten itibaren cirosunun büyük payını başka markaların üretiminden elde etmektedir. 2007 yılına kadar Peugeot, 2008-2010 yılları arasında ise Renault ve Citroen’in belirli modellerini üreten şirket, 2010’dan bu yana ise İtalyan BredaMenarinibus stratejik üretim anlaşması altında üretim yapmaktadır. 2007’de Koreli Hyundai şirketi ile yapmış olduğu anlaşma ise 2021 yılında sona erecektir. Şirket bunun yanısıra Jest, Atak ve Star markaları ile kendi tasarımı olan araçları da üretmektedir.
Hyundai ile yapılan uzun dönemli anlaşma çerçevesinde 2014-2021 yılları arasında toplam 200,000 araçlık hafif ticari araç satış hedeflenemsine karşın, özellikle Avrupa pazarından beklenilen performansın düşük kalması nedeniyle bu dönemde toplam satışlar 30 bin düzeyinde kalmıştır. Buna bağlı olarak şirketin toplam araç satış sayısı 2010 yılında 25,000 iken, 2019 yılında 5,000 düzeyine gerilemiştir. Diğer bir deyişle Hyundai ile yapılan anlaşma ile üretimine başlanan modeller üretimine son verilen Renault ve Citroen markalarının yerini dolduramamıştır. Pandemi sonrasında ise şirketin toplam satışları 2020 yılı sonunda 3,100 düzeyine gerilemiştir. Şirketin toplam kapasitesinin yıllık yaklaşık 20,000 araç olduğu göz önüne alınırsa güncel üretim düzeyinin çok yüksek bir atıl kapasiteye neden olduğu anlaşılmaktadır. Şirket yönetimi Hyundai ile olan anlaşmanın 2021 yılında son bulmasını takiben 1 yıl daha uzatılmasının gündemde olduğunu belirtmektedir. Her ne kadar Hyundai ile yapılmış olan “take or pay” çerçevesinde yapılan üretim sözleşmesi kapsamında atıl kalan üretim kapasitesi için senelik tazminat alınsa da bunun yeterli düzeyde olmadığı açıktır.
Hyundai ile sözleşme sonuna yaklaşılması sebebiyle Renault ile anlaşan Karsan yapılan anlaşmaya göre 5 yıl boyunca toplamda 210m TL yatırım alacak olup 2022 yılının 2. yarısında üretime başlayacaktır. Anlaşma “take or pay” olmayıp başlangıç finansman ve yatırım giderlerinin karşılanması ve sonrasında araç başı ücret alınması şeklinde yapılmıştır. Üretilecek olan arac Renault Megane Sedan olup, anlaşma gereği dünyadaki Megan Sedan modelinin tek üreticisi Karsan olacaktır. Toplam araç üretim kapasitesinin yılda 55,000 araça çıkması planlanmaktadır. Kuruluşundan beri ticari araç üreticisi olan Karsan, Megane anlaşması ile ilk defa binek araç sektörüne giriş yapacak olup, Hyundai’nin aksine Renault’un Avrupa markası oluşu ve Megane modelinin kiralık araç filolarında geniş çaplı yer alması sebebiyle Hyundai’ye göre daha olumlu satış performansı beklenmektedir.
Karsan’nın kendi tasarımı olan Star (şehirlerarası otobüs), Jest (şehir içi dolmuş) ve Atak (şehiriçi otobüs) modellerinin toplam üretim içindeki payının 2016-2020 döneminde yaklaşık %25 düzeyinde olduğu düşünülürse Hyundai ile yapılan anlaşmanın bitmesini takiben yeni bir anlaşmanın yapılması kritik önemdedir. Diğer yandan İtalyan Menarinibus markasının satışları 2020 yılı sonunda toplam üretimin %8’ine ve toplam satışların %25’ine karşılık gelmiştir. 2021 ve sonrası için ise Karsan’nın kendi tasarımı olan elektrikli otobüs (ATAK Electric) satışlarına ağırlık verilip bundan sonra elektrikli otobüs üretimine yoğunlaşması öngörülmektedir. Şirket yönetimi 2022 yılı sonunda elektrikli otobüs satışlarının ciro katkısının %15 civarında olmasını beklemektedir. Bu otobüsler 12-18 metre segmentinde olup ortalama otobüs başı birim satış fiyatının TL6 milyon civarında olması öngörülmektedir.
2017-2020 döneminde şirketin VAFÖK marjında görülen hzılı iyileşmeye rağmen net karı yüksek borç (Net Borç/VAFÖK=4x) ve buna bağlı yüksek finansman giderleri nedeniyle oldukça düşük bir düzeyde gerçekleşmiştir. Yüksek atıl kapasite şirketin özsermaye karlılığının 2019-2020 döneminde ortalama %3 düzeyinde kalmasına neden olmuştur. Görüşümüze göre şirketin yakın gelecekte iş modelini daha sürdürülebilir bir yapıya kavuşturması ve atıl kapasitesini hızla düşürecek adımları atması gerekmektedir. Bu çerçevede Karsan’ın elektrikli araç model gamını genişletecek bir iş modelini kurgulaması bizce şirketin gelecekte sürdürülebilir büyüme ve karlılığı yakalamasında önemli bir rol oynayabilir.
Kaynak: İnfo Yatırım