Kapasite Kullanım Oranı nedir? Nasıl yorumlanır?
Kapasite kullanım oranı, bir üretim biriminin kullanım kapasitesinin, aynı üretim biriminin maksimum kapasitesine olan oranıdır. Fakat maksimum kapasiteye ulaşmak çok zor olduğundan, genellikle “çalışma derecesi” denilen formülden yararlanılmaktadır. çalışma derecesi, kullanım kapasitesinin prtaik kapasiteye olan oranıdır.
Kapasite Kullanım Oranı (KKO), sanayideki üretim düzeyinin bir yansıması olup, talep ve yatırım düzeyleri ile ilgili ayrıntılı bilgiler sunmaktadır.
Kapasite Kullanım Oranlarında sanayi işyerlerinden alınan bilgiler baz alınmakta olup, işyeri sayısı ve üretim değeri verilerine göre ağırlık verilerek hesaplanmaktadır.
Mevcut kapasitelerin kullanımı, sanayiciler tarafından talep düzeyine göre ayarlanmaktadır. Sanayiciler bakımından fazla mesailerin toplam miktarının değiştirilme kriteri, talep canlılığıdır. Talep canlılığı sürdükçe, ikinci hatta üçüncü vardiya sözkonusu olmaktadır.
Tevsi (genişletme) yatırımları, faiz oranlarının düşük düzeylerde olması ve talebin yüksek düzeyde devam edeceği beklentileri ile ivme kazanır. Yeni yatırımların temeli, iyiye giden şartlar dahilinde atılmaktadır. Üretim kapasitesinin bu şekilde artırılması ile kapasite kullanım oranı normal düzeylere düşer.
Nasıl değerlendirilir?
Kapasite kullanımının yüksek olduğu dönemlerde, genellikle sanayi üretimi de artmaktadır. Bununla beraber; ekonomik büyümenin hızlı olduğu dönemlerde, bu oranın yüksekliği enflasyonist baskıların ağırlaştığını da ortaya koymaktadır.
%80-85 arasında yüksek bir düzeyde olduğu kabul edilen KKO, ekonominin çok daha canlı olduğu dönemlerde %90’a da yaklaşabilmektedir.
%70-80 arasındaki oranlar, yeni yatırımlar yapılmasa bile, gelişme potansiyelinin bulunduğunu ortaya koymaktadır.
Yeni yatırımların, kapasite kullanım oranları daha yüksek olan dallarda gerçekleştirilmesi, başarı şansını artırabilmektedir.
Kapasite kullanımının incelenmesinde, daha gerçekçi sonuçlara ulaşılabilmesi için, bir tek aya ait oran yerine son 4-5 aydaki trendin araştırılması gerekir.
Kapasite kullanım oranının, sürekli olarak yüksek düzeyde seyretmesi, o kadar da olumlu bir işaret olarak algılanmamaktadır. Böylesi bir durum, sanayide tevsi yatırımlarının geciktiğini haber verir niteliktedir.
KKO, revizyon ve toplu izin dönemlerinde, doğal olarak, daha düşük çıkmaktadır. Aynı şekilde, kış aylarında ve bayram tatillerinde de, bu oranın beklenenin çok daha altında çıkması olası bir durumdur.
Kaynak: Millenniumbank