12. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Konferansı 14 Haziran Pazar günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açılış konuşması ile başladı
Çağdaş İslam ekonomisi ve finansının teori ve pratiğinin kavramsallaştırılmasına büyük katkı sağlayan ve bu disiplinin en prestijli akademik etkinliği olarak kabul edilen 12. Uluslararası İslam Ekonomi ve Finans Konferans (ICIEF), bu sene 14-20 Haziran tarihleri arasında İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi (İZÜ) tarafından düzenlendi. Çevrimiçi konferans son gününde Prof. Dr. M. Kabir Hassan ve Prof. Dr. Mabid Aljarhi’yi konuşmacı olarak ağırladı. Prof. Dr. Hasan, İslami finansın ekonomik aktiviteyi ve girişimciliği canlandırarak topluma değer kattığını söylerken, Prof. Dr. Aljarhi İslam ekonomisinin geleneksel ekonomi disiplininden çok az faydalanabileceğini vurguladı.
Konferansta İslam ekonomisi ve finansı alanında dünyanın önde gelen 100 akademisyeninin sunumları yer alırken, oturumlar ağırlıklı olarak İslami Finans, Güçlendirme ve Sürdürülebilirlik, SKH’ler ve İslam Ekonomisi ve Girişimciliğinin Rolü konularına odaklandı.
İlki 1976 yılında Mekke-i Mükerreme’de düzenlenen İslami Ekonomi ve Finans Konferansı bu yıl İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi ev sahipliğinde 14-20 Haziran tarihleri arasında İslami Kalkınma Bankası’nın kuruluşu İslami Araştırma ve Eğitim Enstitüsü’nün koordinasyonunda gerçekleştirildi. Konferansın 12’nci ayağı Türkiye’de İslami Para ve Sermaye Piyasaları, Girişimcilik, Küresel Mali Mimarlık, Dijital Ekonomi, 4. Sanayi Devrimi, İyi Yönetişim ve Sürdürülebilir Kalkınma gibi konulara odaklandı. Dünyanın dört bir yanındaki 40 farklı ülkeden ilgili konularda 472 başvuru yapılırken, oturumlarda toplam 132 tebliğ sunuldu.
“İslami finans, ekonomik faaliyetleri ve girişimciliği canlandırarak topluma değer katar”
Açılış konuşmasında, New Orleans Üniversitesi’nden Prof. Dr. M. Kabir Hassan, İslami finans ve etik finansın yakınsamasına odaklandı ve İslam ekonomisini, ilahi bilgi kaynaklarına dair insan anlayışının ekonomik sorunların incelenmesine entegre eden bir sosyal bilim olarak tanımladı. İslami finansın, yoksulluğu ve eşitsizliği ele alırken, kapsamlı insani gelişmeyi teşvik ederek ve adaleti savunarak ekonomik faaliyet ve girişimciliği canlandırıp topluma değer kattığını belirten Prof. Dr. Hassan, İslami finansın, bireylerin ve toplumların yaşam ve çevre koşullarını iyileştirmelerine yardımcı olmayı amaç edinen özellikleri dolayısıyla sosyal sorumluluk içeren faaliyetlerde bulunması gerektiğini söyledi.
Bu iki kavram arasında özellikle finansal istikrara katkıları açısından benzerlik ve farklılıklara değinerek, uzun vadeli yönelim ve sürdürülebilirlik, etik değerler, ekonomik refah ve gelecek nesillerin çıkarlarının korunması ile ilgili ortak hedefleri paylaştıklarını söyledi. Etik finansın çevreye öncelik verdiğini ve topluma değer kattığını işaret eden Prof. Dr. Hassan, İslami finansın güçlü finansal istikrar unsurları ile reel ekonomiye güçlü bir şekilde bağlı olduğunu belirtti ve İslami finansın karşılaştığı zorlukları iletişim, güven, yenilik ve yetenek boşlukları olarak listeledi.
‘İslam ekonomisi geleneksel ekonomik disiplinden çok az alabilir”
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mabid Aljarhi konferansın son açılış konuşmasında analitik İslam ekonomisinde ne öğretileceği hakkında bazı fikirler paylaştı. İslam ekonomisi ve finansının yolculuğu ve zorlukları hakkında bilgi veren Prof. Dr. Aljarhi, İslam ekonomisinin genel yaklaşım dışında geleneksel ekonomi disiplininden çok az alabileceğini söyledi.
“İlk önce iktisatçıları yeni klasik iktisatta reform yapma zorunluluğuna ikna etmek için elimizden geleni yapmamız gerekiyor” diyen Aljarhi, temelde hatalı bir arz ve talep analizi kullanarak bazı İslam ekonomisi teorilerini inşa etmenin zor olduğunu vurguladı.
SKH’ler ve İslam Ekonomisinin Rolü
IZU’dan Prof. Dr. Ahmet Faruk Aysan tarafından yönetilen paralel oturumlardan ilki “SKH’ler ve İslam Ekonomisinin Rolü II” temasına odaklandı. Oturumun ilk konusu Anadolu Üniversitesi’nden Ramatu Ussif, “Finansal İçerme: Sürdürülebilir Kalkınma Hedefine Ulaşmada İslami Finansın Rolü” başlıklı bir konuşma yaptı. Daha sonra oturum, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi’nden Mustafa Helvacıoğlu’nun “İslam Ekonomisi Perspektifine Dayalı SKH’lerin Ekonomik Boyutlarının Eleştirel Bir Analizi” ve ardından İktisat Fakültesi ve Mataram İşletme Üniversitesi’nden Mansur Afifi’nin “İslam Ekonomisinin SKH’lerin Başarısının Desteklenmesine Katkısı” başlıklı konuşmalarıyla devam etti.
Oturumun ilerleyen saatlerinde Universitas Malikussaleh’den Rani Puspitaningrum, “Endonezya’daki Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine (SDG’ler) ulaşmak için İslami Finansal Gelişmenin Rolü” başlıklı bir konuşma yaptı ve ardından İstanbul’dan Sabahattin Zaim Üniversitesi’nden Afaf Nassiri, İslam’ın gelişinden bu yana vakıfların Müslüman toplulukların sosyal ve ekonomik gelişmelerini sürdürmeye katkılarını “Vakıfların SKH’lere ve ilerleyiş yoluna dayalı analizi” başlıklı konuşmasıyla gözden geçirdi.
Zakatla İlgili Güncel Konular Masaya Yatırıldı
“Zakatla ile İlgili Güncel Konular” teması altında yapılan paralel oturuma Marmara Üniversitesi’nden Doç. Dr. İsmail Cebeci başkanlık etti. BAZNAS Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden Aisha Putrina Sari, “Zakat Kullanım İndeksi Kavramı” başlıklı konuşmasında nitel ve nicel yöntemleri birleştiren Zakat Kullanım Endeksi (ZUI) adlı bir ölçüm aracına ayrıntılı bir genel bakış sundu. Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi’nden (IIUM) Mohamed Aslam Mohamed Heneef “Malezya’daki Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin (MSME) Tabiatı: Mevcut Durum, Zorluklar ve Zakat ve Vakfın Olası Rolü” konulu bir konuşma yaparken, Endonezya Üniversitesi’nden Fendhi Birowo, “Zakat’ın Hükümetin Finansal Performansına Etkisi: Endonezya’daki Aceh Eyaletinden Ampirik Çalışma” başlıklı konuşmasında zakatın Aceh’in finansal performansını nasıl etkilediğine dair ampirik kanıt sundu.
Oturum daha sonra Endonezya Universitesi’nde Dodik Siswantoro’nın “Zekat Kurumlarının Sosyal Medya Pazarlaması Etkinliği: Küresel Bir Karşılaştırma” ve ardından İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi’nden Nurgül Sevinç’in “Osmanlı İmparatorluğu’nda Zakat Uygulamaları” başlıklı konuşmalarıyla sonlandı.
İslami Finansta Güncel Şer’i Sorunları
Bu yılın Uluslararası İslami Ekonomi ve Finans Konferansı’nın son oturumu İstanbul Üniversitesi’nden Doç Dr. Yusuf Dinç başkanlığında “İslami Finansta Güncel Şer’i Sorunları” temasıyla yapıldı. Oturum Yussuf Charles Yussuf’un “Şer’i ve Maslahah Perspektiflerinin Amaçları Kapsamında Döngüsel Ekonomi İlke ve Kavramının Eleştirel Değerlendirilmesi” başlıklı konuşmasının ardından Ilorin Üniversitesi’nden Abdul-Razzaq Alaro’nun Nijerya’nın İslami finansmanına kapsamlı bir bakış sunduğu “Nijerya’daki İslami Finansal Kurumlarda Ürün ve Hizmetlerin Değerlendirilmesi” başlıklı konuşmasıyla başladı.
İbn Haldun Üniversitesi’nden Omar Kackhar, “Tam Teşekküllü İslami Bankalarda Şer’i Kurulunın Çeşitlilik Özelliklerini Keşfetme” başlıklı bir konuşmada tam teşekküllü ticari İslami bankalarında (FFCIB’ler) Şer’i kurulların çeşitliliğini inceledi. İstanbul S. Zaim Üniversitesi’nden İbrahim Güran Yumusak “Türkiye’deki Katılım Bankaları’nın AAOIFI Muhasebe Standartlarına Uyumu Üzerine Bir Değerlendirme” sundu. Uluslararası İslam Üniversitesi’nden Sodiq Omoola, “Dijital Mülkün Şer’i Uyumlu Fintech’te Etkileri: Yasal Bir Analiz” başlıklı konuşmasında şer’i uyumlu fintech ortamlarındaki dijital varlıklar için yasal bir analiz sundu. Son olarak, “Batı Hukuk Sistemindeki Güven Yasası’na Kıyasla Vakıf Yaratmanın Hukuki Kapasitesinin Esasları” konulu bir konuşmada, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi’nden Abdul Samad Keramat, vakfın İslam toplumunun refahı için rolünü detaylandırdı.
Konferans ilk kez çevrimiçi yapıldı
Kapanış oturumu, İstanbul S. Zaim Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Bulut’un başkanlığında IRTI’den Dr. Salman Syed Ali, INCEIF’den Prof. Dr. Azmi Omar, İstanbul S. Zaim Üniversitesi’nden Prof. Dr. Arif Ersoy ve New Orleans Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kabir Hassan’ın katılımıyla gerçekleşti.
Konferansı özetleyen Prof. Dr. Bulut, 12. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Konferansı’nın (ICIEF) 14-20 Haziran tarihlerinde çevrimiçi olarak gerçekleştirildiğini, bu kadar büyük bir uluslararası konferansta ilk kez sosyal medya ve modern teknolojinin bu kadar kapsamlı kullanıldığını söyledi. Konferansın, 4’üncü Sanayi Devrimi Dönemi’nde sürdürülebilir kalkınma sorunlarına İslam ekonomisi ve finansı açısından çözüm bulmaya çalışırken, bilim adamları, politika yapıcılar, uygulayıcılar arasında diyalog, tartışma ve değişim için gerekli bir platform sağladığını belirten Bulut, yedi günlük etkinlik boyunca, bugün yaşadığımız dünyanın dünden daha fazla İslam ekonomisi ve finansı modellerine ve sistemlerine ihtiyaç duyduğu kararını benimsediğini söyledi ve ayrıca COVID-19’un katılımcı örgütler ve Müslüman ülkeler üzerindeki etkisini ve konferans sırasında salgını karşı sunulan önerileri vurguladı.
Prof. Omar, COVID-19 salgını nedeniyle konferansın ilk kez çevrimiçi olarak gerçekleştiğini söyledi. “İslam ekonomisi ve finansında araştırma gündemini zorlamaya devam etmeli ve dünyanın farklı yerlerinden teorik, uygulamalı ve politika araştırması yapmak için daha fazla genç araştırmacı getirmeliyiz” dedi ve ekledi: “İçinde bulunduğumuz durumda, dünyaya İslam ekonomisinin bu soruna bir çözümü olduğunu ve İslam ekonomisinin şer’i ilkesi, adalet ve etik üzerine kurulu olduğunu göstermeliyiz” dedi.
Ersoy, bu konferansın önemli bir dönemde gerçekleştiğini ve bugün dünyanın hem ekonomik hem de sosyal açıdan birçok sorunla karşı karşıya olduğunu belirtti. Ayrıca, bu konferansın dünyanın sorunlarını çözmek için çözümler sunduğunu ve tarihin bu tür felaketlerin hakim sistemi değiştirdiğini ve bazı yeni değişiklikler ortaya koyduğunu göterdiğini vurguladı. Ersoy, akademisyenlerin konferans çerçevesinde dünyanın karşılaştığı sorunları tartışmak için yedi gün boyunca bir araya geldiğini söyledi ve bir problemi çözmenin sorunun nasıl çözüleceğine inanmak, bilimsel yöntemleri düşünmek, teorileri ve çözümü tartışmak için bir araya gelmek ve uygulamak noktasında dört aşaması olduğunu sözlerine ekledi. “Bugünün hakim sistemi bir sorunu çözme yeteneğini kaybetti. Bu noktada İslam ekonomisi bazı çözümler vaat ediyor,” dedi.
Prof. Dr. Hassan, konferansa sunulan bildirilerin tüm alanları kapsadığını, bu konferansın dünyanın farklı bölgelerine ulaşmak için daha demokratik ve kapsayıcı olması gerektiğini söyledi. Diğer yandan, Dr. Syed Ali iyi fikirlerin olduğunu, ancak bunların tek başına yeterli olmadıklarını ve uygulama için zorlanmaları gerektiğini söyledi ve teknolojinin İslami ekonomi ve finans üzerindeki etkisinin önümüzdeki konferanslarda daha fazla tartışılması gerektiğinin de altını çizdi.