Mahfi Eğilmez – 20.09.2017
ABD Merkez Bankası Fed’in Açık Piyasa İşlemleri Komitesi (FOMC) bütün dünyanın beklediği Eylül ayı toplantısı sonrasında yapılan değerlendirmeleri, alınan kararları ve üyelerin tahminlerini açıkladı. Bu açıklamayı uzun uzun tekrarlamanın anlamı yok. Meraklısı Fed’in web sitesinden bunun ayrıntılarını inceleyebilir. Toplantıda yapılan değerlendirmeler ve alınan kararları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:
Fed Açık Piyasa İşlemleri Komitesi toplantısından çıkan görüşler, kararlar
(1) Faiz (Fed’s Fund Rate) 1,00 – 1,25 arasında kalmaya devam ediyor.
(2) Yılsonuna kadar bir kez daha faiz artırımı eğilimi ciddi ağırlık kazandı.
(3) Enflasyon şimdilik düşük seyrediyor, hedefe (yüzde 2) 2019’da varması bekleniyor.
(4) Büyüme, beklentilere paralel seyrediyor.
(5) İstihdam ciddi toparlanma sergiliyor.
(6) Bilanço küçültme operasyonu gelecek ay başlayacak.
Fed Açık Piyasa İşlemleri Komitesi üyelerinin ekonomik göstergelere ve gelişmelere ilişkin ortalama tahminleri de şöyle açıklandı (parantez içindeki oranlar üyelerin önceki ortalama tahminlerini gösteriyor.)
| 2017 | 2018 | 2019 | |
| Büyüme (%) | 2,4 (2,2) | 2,1 (2,1) | 2,0 (1,9 |
| İşsizlik oranı (%) | 4,3 (4,3) | 4,1 (4,2) | 4,1 (4,2) |
| Enflasyon (%) | 1,6 (1,6) | 1,9 (2,0) | 2,0 (2,0) |
| Faiz artırımı sayısı | 1 kez | 3 kez | Kararsızlar |
Bir yandan bu yıl için bir kez daha faiz artırımı konusunun üyelerin büyük çoğunluğunca öngörülmesi, bir yandan da bilanço küçültme operasyonuna gelecek ay başlanacağının açıklanması piyasaların beklentisinin biraz ötesine geçince piyasalarda dalgalanma oluştu. Türkiye, kırılgan beşlinin en kırılganı olduğu için en fazla değer yitiren para TL oldu. Neydi bu durumu böyle etkileyen açıklamalar? Bu yılı ilgilendiren iki mesele var Fed açıklamasında: (1) Üyelerin çoğunluğu Fed’in bu yıl bitmeden bir kez daha faiz artıracağını öngörüyorlar (bu belli olduktan sonra piyasaların Aralıkta faiz artırımı beklentisi yüzde 70’in üzerine çıktı.) (2) Daha önce sistematiği açıklanmış olan bilanço küçültme operasyonun başlangıç tarihi de Ekim 2017 olarak duyuruldu. Gelecek yılı da ilgilendiren iki mesele söz konusu: (1) Fed üyelerinin çoğu 2018’de 3 kez faiz artışı yapılmasını öngörüyorlar. (2) 2018 yılında bilanço küçültme artarak devam edecek.
Aşağıdaki tablo Fed’in gelecek ay başlatacağı bilanço küçültme operasyonunun nasıl yürüyeceğini göstermek amacıyla hazırlandı. Bu tabloyu hazırlarken Fed’in bugün 4.470 milyar Dolar olan bilanço büyüklüğünü 2.000 milyar Dolar azaltarak 2.470 milyar Dolar dolayına düşürmeyi hedefleyeceğini varsaydım. Fed, bilançoyu hangi düzeye kadar indireceğini açıklamadığı için böyle bir tahminle yola çıkmak kaçınılmaz oldu. Fed, bundan daha ileri gidebileceği gibi daha geride de durabilir. İşin özü değişmez sadece tabloda aylarda azalma veya artma olabilir. Tabloya göre eğer tahminim doğru çıkar da Fed, bilançosunu 2 trilyon Dolar azaltırsa o zaman bu operasyon 46 ay yani 3,8 yıl sürecek demektir.
Fed’in bir yandan faiz artırımı yapacağı bir yandan da bilanço küçültme operasyonunu, aylık miktarları artırarak sürdüreceği bir döneme girmiş bulunuyoruz. Üstelik Fed, ne Trump’ın başarısı veya başarısızlığından ne de Hazine’in borçlanma yavanıyla ilgili gelişmelerden fazlaca etkilenmiş görünmüyor ve planını adım adım uyguluyor. Bu durumda bizim gibi dış finansmana bağımlı ekonomiler için önümüzde önlem alabilmek için 6 aylık bir süre kalmış gibi görünüyor. Gelecek Ekim ayında Fed’in aylık tahvil tahsil edip parayı piyasadan çekmesinde aylık miktar 50 milyar Dolar düzeyine çıktığında iş çok ciddileşecek.
Fed, bu kararıyla pastırma yazının son döneminde olduğumuzu alarm zillerini çalarak açıklamış oldu.
Ek: Fed’in Bilanço Küçültme Planı
| Ay Sayısı | Aylar | Hazine Tahvili | Diğer Kâğıtlar | Toplam |
| Bilanço | 4.470 | |||
| 1 | Eki.17 | 6 | 4 | 10 |
| 2 | Kas.17 | 6 | 4 | 10 |
| 3 | Ara.17 | 6 | 4 | 10 |
| 4 | Oca.18 | 12 | 8 | 20 |
| 5 | Şub.18 | 12 | 8 | 20 |
| 6 | Mar.18 | 12 | 8 | 20 |
| 7 | Nis.18 | 18 | 12 | 30 |
| 8 | May.18 | 18 | 12 | 30 |
| 9 | Haz.18 | 18 | 12 | 30 |
| 10 | Tem.18 | 24 | 16 | 40 |
| 11 | Ağu.18 | 24 | 16 | 40 |
| 12 | Eyl.18 | 24 | 16 | 40 |
| 13 | Eki.18 | 30 | 20 | 50 |
| 14 | Kas.18 | 30 | 20 | 50 |
| 15 | Ara.18 | 30 | 20 | 50 |
| 16 | Oca.19 | 30 | 20 | 50 |
| 17 | Şub.19 | 30 | 20 | 50 |
| 18 | Mar.19 | 30 | 20 | 50 |
| 19 | Nis.19 | 30 | 20 | 50 |
| 20 | May.19 | 30 | 20 | 50 |
| 21 | Haz.19 | 30 | 20 | 50 |
| 22 | Tem.19 | 30 | 20 | 50 |
| 23 | Ağu.19 | 30 | 20 | 50 |
| 24 | Eyl.19 | 30 | 20 | 50 |
| 25 | Eki.19 | 30 | 20 | 50 |
| 26 | Kas.19 | 30 | 20 | 50 |
| 27 | Ara.19 | 30 | 20 | 50 |
| 28 | Oca.20 | 30 | 20 | 50 |
| 29 | Şub.20 | 30 | 20 | 50 |
| 30 | Mar.20 | 30 | 20 | 50 |
| 31 | Nis.20 | 30 | 20 | 50 |
| 32 | May.20 | 30 | 20 | 50 |
| 33 | Haz.20 | 30 | 20 | 50 |
| 34 | Tem.20 | 30 | 20 | 50 |
| 35 | Ağu.20 | 30 | 20 | 50 |
| 36 | Eyl.20 | 30 | 20 | 50 |
| 37 | Eki.20 | 30 | 20 | 50 |
| 38 | Kas.20 | 30 | 20 | 50 |
| 39 | Ara.20 | 30 | 20 | 50 |
| 40 | Oca.21 | 30 | 20 | 50 |
| 41 | Şub.21 | 30 | 20 | 50 |
| 42 | Mar.21 | 30 | 20 | 50 |
| 43 | Nis.21 | 30 | 20 | 50 |
| 44 | May.21 | 30 | 20 | 50 |
| 45 | Haz.21 | 30 | 20 | 50 |
| 46 | Tem.21 | 30 | 20 | 50 |
| Toplam | 1.200 | 800 | 2.000 | |
| Bilanço | 2.470 |