Mahfi Eğilmez – 21.12.2013
Fed Kararı ve Yolsuzluk İddiaları
2013 yılının sonuna doğru ekonomide ve ekonomiyi etkileyecek çerçevede önemli iki gelişme yaşandı: (1) Fed’in “niceliksel gevşeme” (quantitative easing ya da kısaca QE) adı altında uyguladığı tahvil alım programı çerçevesinde her ay yaptığı 85 milyar dolarlık tahvil alımının miktarını 10 milyar dolar azaltması. (2) Geçtiğimiz hafta ortaya çıkan yolsuzluk iddiaları ve bu iddialarla ilgili başlatılan soruşturmalar.
16 – 20 Aralık 2013 haftasına girerken ve haftadan çıkarken başlıca piyasa göstergeleri şu görünümdeydi.
|
Gösterge
|
16.12.2013 Pazartesi sabahı
|
20.12.2013 Cuma akşamı
|
İki Tarih Arası Değişim (%)
|
|
USD kuru (TL)
|
2,04
|
2,09
|
-2,5
|
|
Euro kuru (TL)
|
2,81
|
2,86
|
-1,8
|
|
Kur sepeti (1/2 USD + 1/2 EUR)
|
2,42
|
2,47
|
-2,1
|
|
USD EUR Kuru (USD)
|
1,38
|
1,36
|
1,4
|
|
BIST 100 Endeksi
|
74.065
|
69.573
|
-6,1
|
|
Gösterge Faiz (%)
|
8,92
|
9,61
|
7,7
|
|
CDS Primi (Baz Puan)
|
188
|
221
|
17,6
|
Bu iki olayın etkisiyle bir hafta içinde TL USD’ye karşı yüzde 2,5, Euroya karşı yüzde 1,8 değer kaybederken sepet kur yüzde 2,1 yükseldi. BIST 100 endeksi yüzde 6,1 değer kaybederken, gösterge tahvilin faizi yüzde 7,7 artışla çift haneye yaklaştı. Türkiye’nin CDS primi yüzde 17,6 ile ciddi bir artış yaşadı.
USD Euro kurunda USD lehine yüzde 1,4 oranında bir artış (ya da Euro aleyhine yüzde 1,4 oranında bir düşüş) ortaya çıktı.
Bu veriler içinde USD EUR kurundaki değişime baktığımızda Fed’in tahvil alımlarını azaltmasının USD’yi Euroya (ve diğer para birimlerine) karşı güçlendirdiğini söylememiz mümkün. Bu değişimin TL üzerinde her iki para birimine karşı değer kaybı biçiminde etkili olduğu görülüyor.
Türkiye’de piyasaları etkileyen ikinci olay yukarıda değindiğimiz yolsuzluk iddiaları ve bu iddialar çerçevesinde soruşturmalar oldu. Bunların etkisini kurlar, BIST 100, faiz CDS primi üzerinde görmek mümkün olabiliyor.
Kırılgan Beşlinin En Kırılganı Kim?
Aşağıdaki tabloda geçtiğimiz haftaya girişte ve çıkışta kırılgan beşlinin (Brezilya, Hindistan, Endonezya, Güney Afrika ve Türkiye) para birimlerinin USD karşısındaki değerleri yer alıyor. Tabloya göre Geçtiğimiz haftada Hindistan Rupisi dışında kalan paraların hepsi USD karşısında değer kaybetmiş ve en yüksek kaybı TL yaşamış. TL’nin, diğer paralara karşı yaşadığı daha yüksek değer kaybının ardında yolsuzluk iddia ve soruşturmalarının olduğunu görmek mümkün.
|
Para Birimleri vs USD
|
16.12.2013 Pazartesi sabahı
|
20.12.2013 Cuma akşamı
|
İki Tarih Arası Değişim (%)
|
|
Türk Lirası
|
2,04
|
2,09
|
-2,5
|
|
Brezilya Reali
|
2,33
|
2,38
|
-2,1
|
|
Hindistan Rupisi
|
62,1
|
61,9
|
0,3
|
|
Endonezya Rupiahı
|
11980
|
12112
|
-1,1
|
|
Güney Afrika Randı
|
10,3
|
10,4
|
-1,0
|
Aşağıdaki tablo hafta başı ve sonu itibariyle Hindistan dışındaki kırılgan beşlinin CDS primlerini sergiliyor (Hindistan verileri düzenli olmadığı için buraya alınamadı.) Tabloya göre geçtiğimiz hafta içinde Türkiye’nin CDS primi yüzde 17,6 oranında artarken diğer ekonomilerin CDS primlerinde düşüş ortaya çıkmış. Yani öteki ekonomiler haftayı risklerini azaltarak geçirirken Türkiye’nin risklerinde ciddi artış algılanmış. Bu bize yolsuzluk iddia ve soruşturmalarının yarattığı etkiyi gösteriyor.
|
CDS Primleri (Baz Puan)
|
16.12.2013 Pazartesi sabahı
|
20.12.2013 Cuma akşamı
|
İki Tarih Arası Değişim (%)
|
|
Türkiye
|
188
|
221
|
17,6
|
|
Brezilya
|
182
|
179
|
-1,6
|
|
Endonezya
|
216
|
212
|
-1,9
|
|
Güney Afrika
|
194
|
193
|
-0,5
|
Aşağıdaki tablo bu beş ülkede borsa endekslerinde geçtiğimiz hafta yaşanan değişimi gösteriyor. Türkiye borsası dışındaki ülkelerin borsalarında artış söz konusu olmuş. Buna karşılık Türkiye Borsası (BIST 100) hafta başından hafta sonuna yüzde 6,1 oranında düşüş sergilemiş.
|
Borsa Endeksleri
|
16.12.2013 Pazartesi sabahı
|
20.12.2013 Cuma akşamı
|
İki Tarih Arası Değişim (%)
|
|
Türkiye
|
74.065
|
69.573
|
-6,1
|
|
Brezilya
|
50.200
|
51.186
|
2,0
|
|
Hindistan
|
6.207
|
6.274
|
1,1
|
|
Endonezya
|
4.126
|
4.196
|
1,7
|
|
Güney Afrika
|
43.800
|
44.574
|
1,8
|
Özet ve Sonuç
Anlattıklarımızın özeti şudur: Fed’in tahvil alımlarında azaltmaya gitmesi Hindistan dışında kırılgan beşlinin para birimlerini değer kaybı biçiminde etkilemiş, buna karşılık Türkiye dışındakilerin CDS primleri düşerken borsa endeksleri yükselmiş, Türkiye’nin ise parası değer kaybederken CDS primi yükselmiş, borsası da düşmüş bulunuyor.
Anlattıklarımızın ulaştığı sonuç da şudur: Türkiye piyasaları Fed’in tahvil alımını azaltma kararından çok, hafta içinde başlayan yolsuzluk iddiaları ve soruşturmaların etkisiyle bozulmuş görünüyor.
Bulunduğumuz nokta ise şudur: İç gelişmelerin, ekonomiyi, dış gelişmelerden daha fazla etkileyeceği bir döneme girmiş durumdayız.