Ev Elektriğinde 4, İşyeri Elektriğinde 1. Sıradayız
Elektrik fiyatları pek çok ülkede yıllar geçtikçe yükseliyor. Ancak Türkiye, bu ülkeler arasında fiyat artış oranıyla da dikkat çekiyor. Avrupa istatistik kurumu Eurostat’ın verilerine göre en pahalı işyeri elektriği Türkiye’de. Ev elektriğinde ise dördüncü sırada olan Türkiye, önceki yıllarda da listede üst sıralarda yer almıştı. Elektrik tedarikçileri karşılaştırma sitesi encazip.com’un kurucusu Çağada Kırım, kamuoyu algısının elektrik fiyatlarının devlet tarafından belirlendiği yönünde olduğunu söylüyor. Ancak ülkemizdeki elektrik piyasasının serbestleşmiş durumda olduğunu hatırlatan Kırım, elektrik maliyetlerinin belirlenmesinde devletin belirleyici rolü olmadığını ve olmaması gerektiğini söylüyor.
Elektrik fiyatları birçok ülkede yükselirken artış oranlarına bakıldığında Türkiye öne çıkıyor. Avrupa istatistik kurumu Eurostat’ın 2018 ve 2019 yıllarının ilk yarılarındaki elektrik fiyatları karşılaştırmasında da Türkiye elektrik fiyatlarındaki artış oranıyla dikkat çekmişti. Buna göre neredeyse tüm Avrupa’da elektrik fiyatları artarken, mesken elektriğine yapılan artış oranlarına bakıldığında Türkiye (yüzde 20.2), Gürcistan (yüzde 21) ve Hollanda’dan (yüzde 20.3) sonra 3’üncü sırada yer almıştı. Hane dışı elektrik ücretleri incelendiğinde ise yine 2018 ve 2019 yıllarının ilk yarılarında Türkiye, yüzde 53 artış ile açık ara ilk sıraya oturmuştu. Türkiye’yi takip eden Gürcistan’da ev dışı elektrik fiyat artışı yüzde 24,5 iken bu ülkeyi yüzde 19,2 artış oranı ile Romanya izlemişti.
Eurostat’ın güncel verilerine 2019 ile 2020 karşılaştırmasıyla bakıldığında evlerde satın alma paritesine göre Türkiye, Avrupa’da elektriğin en pahalı olduğu 4. ülke olarak konumlanıyor. Listenin ilk sırasında Romanya yer alırken onu Almanya ve Çekya izliyor. İş yeri elektrik fiyatlarına bakıldığında ise satın alma paritesine göre Avrupa ülkeleri içinde en pahalı elektrik Türkiye’de. Türkiye’nin ardından gelen ülkeler ise sırasıyla Romanya, Polonya ve Slovakya.
Yüksek artış dikkat çekiyor
2019 ve 2020 verileri satın alma paritesi bazında karşılaştırıldığında ise Türkiye’deki yüksek zam oranı dikkat çekiyor. İş yeri elektrik fiyatlarında 2020’de yüzde 27 oranında bir artış olurken evlerde artış oranı yüzde 32 oluyor. Elektrik fiyatlarıyla ilgili olarak tek belirleyici her zaman tedarikçi şirketler olmuyor, otoritelerin de elektrik fiyatlarına müdahaleleri bulunabiliyor. Bu müdahaleler tavan fiyat ya da regüle tarife uygulaması şeklinde olabiliyor. Avrupa ülkelerine baktığımızda müdahale olmayan ülkelerde elektrik fiyatlarının Avrupa Birliği ortalamasının altında olduğu görülüyor, özellikle evlerde satın alma paritesi sıralamasına bakıldığında yüksek fiyatlı üst sıralardaki ülkelerin piyasa fiyatlarına müdahale yapılan ülkeler olması dikkat çekiyor.
Fiyatlara müdahale kısa vadede düşüşe, orta vadede yüksek artışa neden olur
Elektrik tedarikçileri karşılaştırma sitesi encazip.com’un kurucusu Çağada Kırım, Avrupa ülkeleri ve Türkiye’deki elektrik fiyatları karşılaştırmasını şöyle yorumluyor: “Tavan fiyat uygulaması bazı durumlarda tüketicilerin lehine olabilirken, piyasa fiyatlarına devlet otoritelerinin müdahalesi çoğunlukla piyasa dengesini bozarak orta vadede fiyatların artmasına neden olur. Avrupa elektrik fiyatlarına baktığımızda da fiyatlara müdahalenin az olduğu İsveç, Hollanda, Avusturya gibi ülkelerde elektrik fiyatlarının gerek satın alma paritesine göre gerekse de reel fiyatlarda Avrupa ortalamasının altında olduğunu görüyoruz. Ülkemizde bunun aksine bir durum söz konusu. Kamuoyundaki algı, elektrik fiyatlarının devlet tarafından belirlendiği yönünde ve bu yüzden elektrik fiyatlarının belirlenmesinde insanlardaki bu hassasiyet önemli bir faktör oluyor. Ancak ülkemizdeki elektrik piyasası serbestleşmiş durumda ve elektrik maliyetlerinin belirlenmesinde devletin belirleyici rolü yok, olmamalı da. Tüketici tarafında ise ulusal tarifeler belirleyici unsur oluyor. Örneğin uzun yıllar boyunca paralel seyreden ev ve iş yeri elektrik fiyatları arasındaki makas özellikle son dönemlerde açıldı ve evlerde tüketilen elektriğin birim fiyatı 0,39 TL olurken, iş yerlerinde bu fiyat 0,58 TL dolayına çıktı. Her ne olursa olsun fiyatlandırma adil olmalı ve maliyetleri yansıtmalı, aksi halde kısa vadede daha ucuz elektrik tüketsek de orta ve uzun vadede elektrik fiyatlarındaki artış ne yazık ki hep gündemimizde olacak.”