Utku Altunöz – 04.02.2019
Değerli takipçilerim. Ekonomik sıkıntılarla topyekün mücadele ettiğimiz bu günlerde hayatı ekonomi olan bir akademisyen olarak gözlemlediğim akıl dışı durumu sizlerle paylaşmak istiyorum. Bu gözlemim dolar kuru artışı olduğu dönemde yukarıya doğru esnek olan mal ve hizmetfiyatlarının dolar kurunun düştüğü, en azından 5.20 seviyelerine indiği dönemde neden aşağıya inelastik olmadığıdır? Durumu kendimden örnek vererek açıklamak istiyorum. Telefonumun kırılan ekranını yaptırmaya götürdüğümde 750 TL lik ekranın 2 gecede 1200 TL ye çıkarılması sonucu durumu kur artışı ile açıklayan servis yetkililerinden bu hafta aynı ekranın fiyatının 1400 TL ye yükseldiği bilgisini aldım. Kur düşmesine rağmen eski seviyesine inmediği gibi neden daha da arttığı sorusunu sorduğumda tatmin edici cevap alamadım. Bu örnekleri kendi gözlemlerimle çoğaltabilirim. 1 kağıdı 8.75 tl yolladığım kargodan şimdi aynı kağıdı 22 TL ye yollamam gibi. Bir çorbaya 14 TL verebilmem gibi. Burada Sn Cumhurbaşkanı Recepp Tayyip Erdoğan başta olmak üzere ekonomi yönetiminde söz sahibi olanların çarşı Pazar vatandaşı sömürmemeli sözünü oldukça anlamlı buluyorum.
Gelelim 2019 yılının ilk enflasyon rakamlarına. Biraz önce yılın ilk enflasyon oranı açıklandı. Tüketici fiyatları Ocak bir önceki aya göre yüzde 1.06 yükseldi, yıllık enflasyon yüzde 20.35.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Ocak ayı verilerine göre, TÜFE bir önceki aya göre yüzde 1.06, bir önceki yılın Ocak ayına göre yüzde 20.35, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1.06 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 17.16 arttı. En yüksek artış %87.88 ile çarliston biberde gerçekleşti.
TÜİK verilerine göre, ana harcama grupları itibariyle Ocak ayında tüketici fiyatları endeksinde yer alan gruplardan;
– gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 6.43,
– çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 3.62,
– sağlıkta yüzde 3.56,
– lokanta ve otellerde yüzde 1.07 ve
– eğlence ve kültürde yüzde 3.18 arttı.
Ana harcama grupları itibariyle Ocak ayında en fazla düşüş gösteren grup yüzde 7.95 ile giyim ve ayakkabı olurken, konut fiyatları yüzde 3.10 düştü. TCMB, 30 Ocak’ta yılın ilk enflasyon raporunu açıklamıştı. TCMB Başkanı Murat Çetinkaya 2019 yıl sonu enflasyon öngörüsünü yüzde 15.2’den yüzde 14.6’ya, 2020 yıl enflasyon öngörüsünü yüzde 9.3’ten yüzde 8.2’ye indirdiklerini belirtmişti. Çetinkaya, petrol fiyatının aşağı yönlü güncellemede etkili olduğunu da vurgulamıştı.
Bugün açıklanan verilerden çıkan sonuç:
Enflasyon sepetinde %23 oranında mevcut olan gıda ve alkolsüz içeceklerde yıllık enflasyonun %31 olması ve yalnızca gıdadaki artışın %6.43 olarak gerçekleşmesi nedeniyle aylık harcamasında gıdaya %25’den fazla pay ayırmak zorunda olanların hissettiği enflasyonun gerçekleşen enflasyondan daha yüksek olmakta.