Mahfi Eğilmez – 28.01.2015
Türk toplumunun ekonomide en fazla takıldığı konulardan birisi faizin neden mi sonuç mu olduğu meselesidir. Buradan defalarca yazdım. Ama tabii okuyan var okumayan, konuya bilimsel olarak yaklaşan var, inadım inat tuttuğum tarafa göre bakarım diyen var. Ben yine de bir kez daha anlatayım ve niçin enflasyonun ilk 4 ayda düşeceğini açıklamaya çalışayım.
Hesabın doğrusunu yapmak için TÜFE endeks sayılarını alıp onlar üzerinden yapmak gerekir ama aklınızı karıştırıp işi aritmetiğe boğmamak için ben size basit bir hesapla durumu aşağıdaki tablo üzerinden anlatacağım (Bu hesapla, endeks değerleri üzerinden yapılan hesap arasında ihmal edilebilecek kadar küçük farklar oluşur.)
| Aralık 2014 | 8,17 | 0,30 | 0,40 | 0,50 | 0,60 |
| Ocak 2014 | 1,98 | 6,49 | 6,59 | 6,69 | 6,79 |
| Şubat 2014 | 0,43 | 6,36 | 6,56 | 6,76 | 6,96 |
| Mart 2014 | 1,13 | 5,53 | 5,83 | 6,13 | 6,43 |
| Nisan 2014 | 1,34 | 4,49 | 4,89 | 5,29 | 5,69 |
Bu tablo neyi anlatıyor? 2014 yılı manşet enflasyonu (TÜFE) yüzde 8,17 ile tamamlandı. Bu, 12 aylık enflasyondur. Tablonun ayların sağındaki ilk sütununda 2014 yılının ilk 4 ayındaki aylık enflasyon artış oranları bulunuyor. Ondan sonraki sütunlarda ise 2015 yılında oluşabilecek yüzde 0,30’dan başlayarak yüzde 0,60’a kadar giden aylık ortalama artışa dayalı 12 aylık enflasyon hesapları yer alıyor. 12 aylık enflasyon hesabında, 2014 yılındaki aylık artışların yerine sonraki sütunlardaki ortalama artışların girmesi halinde enflasyonun ilk 4 ayda nasıl bir seyir izleyeceği görülüyor. Örneğin bu yılın Ocak ayında enflasyon artışı yüzde 0,30 olursa geçen Ocak’ta hesaba giren yüzde 1,98 hesaptan çıkacak yerine yüzde 0,30 girecek ve Ocak ayında enflasyon yüzde 8,17’den yüzde 6,49’a düşecek.
Tabloya göre; ilk 4 aydaki artışlar aylık ortalama yüzde 0,30 olursa enflasyon Mayıs ayına geldiğimizde yüzde 4,49’a, aylık ortalama artışlar yüzde 0,40 olursa yüzde 4,89’a gelecek. Aylık ortalama artışlar yüzde 0,50 olursa Mayıs ayında yüzde 5,29, aylık ortalama artışlar yüzde 0,60 olursa yüzde 5,69’luk bir manşet enflasyon bulacağız.
Ben, eğer kurlarda olağanüstü bir artış olmazsa, petrol fiyatı da bu düzeylerde kalmaya devam ederse bu 4 ayda ortalama artışın yüzde 0,50’nin (yüzde yarımın) altında kalacağını ve dolayısıyla Mayıs ayına girdiğimizde 12 aylık enflasyonun yüzde 5 dolayında (biraz altında veya üstünde) çıkacağını tahmin ediyorum. Yani demem o ki biz hiçbir şey yapmasak da enflasyon yüzde 5 dolayında bir düzeyde olacak. Buna baz etkisi deniyor.
İşte bu düşüş beklentisi nedeniyle ben TCMB’nin geçtiğimiz hafta yaptığı toplantıda politika faizini 0,75 puan indirmesini önermiştim. TCMB, faizi 0,50 puan indirmeyi tercih etti. Karar onlarındır, eleştirsem de temkinli hareket etmek isteklerine saygı duyarım. Çünkü sonuçta hesabı ben değil onlar verecek.
Eğer TCMB Başkanı, Salı günü enflasyon raporunu açıklarken Ocak ayı enflasyonunun düşük çıkması halinde Para Politikası Kurulunu olağandışı toplantıya çağırıp faiz indirimi kararı alabileceklerini söylemeseydi her şey normal görünüyordu. Ne var ki o açıklamadan sonra işler karıştı. Çünkü faiz indirim kararları, etkisini birkaç aylık gecikmeyle gösteriyor. Dolayısıyla TCMB’nin, geçmiş enflasyona değil, önümüzde oluşacak enflasyona göre karar vermesi gerekiyor. Yani geçtiğimiz hafta Salı günü yapılan toplantıda benim hesabım gibi bir hesabı açıklayıp politika faizini daha fazla indirse belki temkinli davranmayı bıraktığı için eleştirilir ama tutarsızlık eleştirisine maruz kalmazdı. Oysa TCMB, şimdi, geçmiş enflasyona bakarak geleceği biçimlendireceğini söylediği için tutarlığını yitirmiş görünüyor. Çünkü faiz politikasının gelecek enflasyona göre biçimlendirilmesi yaklaşımı, TCMB’nin benimsediğini açıkladığı bir yaklaşımdı.
Manşet enflasyon bu 4 ayın sonunda yukarıdan beri belirttiğim nedenlerle yüzde 5’ler dolayında bir düzeye gerileyecek. O aşamada faiz indirildiği için enflasyon düştü denileceğini tahmin edebiliyorum. Bu söylem, yazımın girişinde belirttiğim Türk insanının bu konudaki kafa karışıklığını daha da artıracak. O nedenle bu durum daha ortaya çıkmadan bir kez daha söylemek istiyorum: Enflasyon biz bir şey yapsak da yapmasak da, faizi indirsek de artırsak da düşecek. O nedenle bu dönemin sonunda faiz düştüğü için enflasyon düştü denirse aldırmayın.
Not: Bu yazımı yazdıktan sonra TL’nin değer kaybı arttı. Bu da yukarıdaki hesabın içinde var. Anormal bir artış olmadığı sürece, kurdaki artışı petroldeki düşüş nötralize ediyor ve matematiksel düşüş devam ediyor.