Enflasyon hedeflemesi rejimi nedir?
Enflasyon hedeflemesi rejimi, fiyat istikrarına ulaşmak amacıyla uygulanan para politikası stratejilerinden bir tanesidir. Parasal büyüklükler ya da döviz kurunun hedeflendiği rejimlerin aksine, enflasyon hedeflemesi rejimi herhangi bir ara hedef kullanmaksızın, doğrudan enflasyonun kendisini hedeflemektedir. Bu rejimde merkez bankaları rakamsal bir hedef ilan ederek bu hedefe ulaşma konusunda güçlü bir taahhüt oluşturmakta ve hedefe ulaşılamaması durumunda kamuoyuna hesap vermekle yükümlü olmaktadır. Akademik yazında bir çok farklı tanım bulunsa da, uygulamalara bakıldığında enflasyon hedeflemesi rejimini diğer rejimlerden ayıran beş ana unsurun bulunduğu görülmektedir:
1. Bir ya da daha fazla dönem için rakamsal enflasyon hedeflerinin ilan edilmesi,
2. Fiyat istikrarına ve bu doğrultuda ilan edilen hedeflere ulaşılma konusunda açık bir taahhüt içermesi,
3. Enflasyon tahminlerine önemli bir rol atfeden ve aynı zamanda da “enflasyon tahmini hedeflemesi” olarak adlandırılan bir para politikası stratejisinin izlenmesi,
4. Para politikası araçlarına ilişkin kararlar alınırken, yalnızca parasal büyüklükler ya da döviz kuru gibi değişkenlerin değil, gelecek dönem enflasyonunu etkileyebilecek her türlü bilginin dikkate alınması,
5. Para politikası uygulamaları çerçevesinde kamuoyu ve piyasalarla iletişimde şeffaflığın esas alınması ve merkez bankasının hedeflerine ulaşması bağlamında da hesap verebilirliğin sağlanması.
Enflasyon Hedeflemesi Rejimi hakkında daha detaylı bilgiye “Enflasyon Hedeflemesi Rejimi (http://www.tcmb.gov.tr/yeni/evds/yayin/kitaplar/EnflasyonHedeflemesiRejimi.pdf)” başlıklı kitapçıktan ve “Enflasyon Hedeflemesi (http://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/kara_orak.pdf)” başlıklı çalışmadan ulaşılabilmektedir.
Enflasyon hedefleri kim tarafından belirlenmektedir?
Enflasyon hedefleri Merkez Bankası ve Hükümet tarafından birlikte belirlenmektedir. Ancak, söz konusu hedeflere ulaşılmasında uygulanacak para politikasını ve kullanılacak para politikası araçlarını belirleme yetkisi yalnızca Merkez Bankası’nın sorumluluğundadır. Bir diğer deyişle, Merkez Bankası para politikası uygulamalarında araç bağımsızlığına sahiptir.
Enflasyon hedefleri kaç yıllık bir dönem için ilan edilmektedir?
Enflasyon hedefleri üç yıllık bir dönemi kapsayacak şekilde ilan edilmektedir. Üç yıllık bütçe uygulamasıyla uyumlu şekilde, üç yılık bir hedef ufkunun belirlenmesi ile enflasyon hedeflerinin içsel tutarlılığının ve diğer makroekonomik projeksiyonlarla uyumunun artırılması amaçlanmaktadır.
Enflasyon hedefleri değişebilir mi?
Enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde, önceden ilan edilen bir enflasyon hedefinin, yalnızca para politikasının denetimi dışındaki unsurlara bağlı olarak hedeflerden çok büyük ve uzun süreli sapmalar görüleceğinin anlaşılması ve orta vadeli hedeflerin anlamsız kalması durumunda değiştirilmesi gündeme gelebilmektedir. Böyle bir durumun gerçekleşmesi ve yeni hedeflerin belirlenmesi ise ancak Merkez Bankası ile Hükümet tarafından birlikte kararlaştırılabilmektedir. Öte yandan, geçici şoklar enflasyon hedeflerinin değil enflasyon tahminlerinin değiştirilmesine yol açmakta ve böyle bir durumda ekonomik birimler için referans değer olarak kısa vadede enflasyon tahminleri, orta vadede ise enflasyon hedefi ön plana çıkmaktadır.
Merkez Bankası, sık sık hedef değiştirmenin enflasyon beklentilerini ve fiyatlama davranışlarını olumsuz etkileme potansiyeli taşıdığını ve ilerisi için verilen taahhütlerin güvenilirliğini azaltabileceğini düşünmektedir. Bu nedenle, enflasyonun makul sürelerde hedefe yakınsayacağı öngörüldüğü sürece hedeflerin değiştirilmemesi esas alınmaktadır.
Kaynak: www.tcmb.gov.tr