Pandeminin Etkisi ile Futbol Kulüplerinin Gelir Kaybı 2 Milyar Euro
Deloitte Spor Endüstrisi Grubu, COVID-19 salgının etkisiyle 2020/2021 sezonu sonunda Futbol Para Ligi kulüplerinin 2 milyar Euro’luk bir gelir kaybına uğrayacağını öngörüyor.
24. Deloitte Futbol Para Ligi, büyük bir darbe yiyen 2019/2020 sezonunda dünya futbolunda en büyük gelirleri yaratan kulüplerin finansal performanslarını ortaya koyuyor.
Bu seneki ilk 20 Para Ligi kulübü, toplam 8,2 milyar Euro’luk bir gelir yarattılar. Ancak bu rakam 2018/19 sezonuna kıyasla (9,3 milyar Euro), yüzde 12’lik bir düşüşe denk geliyor. 1,1 milyar Euro’luk bu düşüşte;
Özellikle yayıncı kuruluşlarla olan gelir indirimleri ve ertelemeler, naklen yayın gelirlerinde 937 milyon Euro’luk (%23) bir düşüş yaratması,
Maç günü gelirlerinde seyircisiz oynanmış ve iptal edilmiş müsabakaların etkisiyle 257 milyon Euro’luk (yüzde 17) bir azalma yaşanması etkili oldu.
· Ticari gelirlerdeki 105 milyon Euro’luk (yüzde 3) artış toplam düşüşü bir nebze olsun azalttı.
· 2019/2020 sezonunda ilk 20’deki kulüplerin ortalama gelirleri 409 milyon Euro olarak gerçekleşti. (Bir önceki sezon 464 milyon Euro). Bu ortalama gelir, 2017/18 sezonundaki seviyeye yakın bir rakam.
· “Beş Büyük Lig”in (İngiltere, İspanya, Almanya, İtalya, Fransa) naklen yayın hakları ve UEFA naklen yayın haklarında yapılan indirimler neredeyse 1,2 milyar Euro seviyesindeydi ve bunun çok büyük kısmı Para Ligi kulüplerinin kaybı olarak gerçekleşti.
· Mart 2020 sonrası maç günü gelirleri neredeyse sıfırlandı ve 2020/2021 sezonu boyunca da bu durum devam edeceğe benziyor.
· FC Barcelona 715,1 milyon Euro’luk geliri ile geçen sene olduğu gibi Para Ligi’nde en üst sırada yer aldı. Onu 714,9 milyon Euro’luk gelir yaratan Real Madrid takip etti.
· 2019 yılında 840 milyon Euro rekor gelir ile 800 milyon eşiğini ilk geçen kulüp olarak rekor kıran FC Barcelona, bu sefer tüm Para Ligi kulüpleri içerisinde mutlak değer olarak en büyük gelir düşüşünü yaşayan kulüp oldu.
Deloitte Spor Endüstrisi Grubu’nun Futbol Para Ligi’nin 24. Sayısında COVID-19’un yarattığı ekonomik ve sosyal yıkım ortamında, rapor 2019/20 sezonunda dünya futbolunda en yüksek gelirleri yaratan kulüpleri mercek altına alındı. Rapora göre, en yüksek gelire sahip 20 kulübün 2020/21 sezonu sonunda gelir kayıpları 2 milyar Euro’yu aşacak.
Rapor, gelirlerdeki düşüşü, ötelenmelerden kaynaklı ve tamamen kaybolan gelirlerden kaynaklı (özellikle maç günü gelirleri ve ayrıca naklen yayıncılara verilen indirimler) olarak iki temel faktörle açıklıyor. Söz konusu ötelenmelerin etkisini ele alındığında, birçok kulübün 2020’de sona eren mali yıla ait gelirlerinin aşağı yukarı dörtte birlik kısmının 2021’de sona eren mali yıla kaydığını; dolayısıyla 2021’in bir çeyreklik ekstra geliri kapsadığı görülüyor.
Dünyadaki liglerin devam eden sezonla ilgili olarak salgına karşı maçları ertelemeden ligleri farklı sıralama metotları kullanarak sonlandırmaya ve tamamen iptale kadar uzanan farklı reaksiyonlar gösterdiğinin altı çizilen raporda, izleyicilerin güvenli ve sağlıklı bir şekilde yeniden stadlara dönüş yapabilmesi şu an dünya futbolunun en öncelikli gündem maddeleri arasında olduğuna dikkat çekildi. Maç günü gelirleri kulüplerin iş modellerinin ayrılmaz bir parçası olmakla kalmayıp, farklı gelir yaratıcı kalemlerin de tetikleyicileri. Deloitte Spor Endüstrisi Grubu’na göre, kulüpler seyirciden yoksun kalmanın esas etkisini önümüzdeki sene daha çok hissedecek. Bu etkinin boyutuysa, seyircilerin statlara tekrar ne zaman döneceğine bağlı olacak.
Futbol Para Ligi’nin zirvedeki kulübü değişmedi: FC Barcelona
FC Barcelona 715,1 milyon Euro’luk geliri ile geçen sene olduğu gibi Para Ligi’nde en üst sırada yer aldı. Onu 714,9 milyon Euro’luk gelir yaratan Real Madrid takip etti. İkili arasındaki 200 bin Euro’luk fark, Para Ligi tarihi boyunca ilk iki sırada yer alan kulüpler arasında oluşmuş en küçük fark olarak dikkat çekiyor.
2019 yılında 840 milyon Euro rekor gelir ile 800 milyon eşiğini ilk geçen kulüp olarak rekor kıran FC Barcelona, bu sefer tüm Para Ligi kulüpleri içerisinde mutlak değer olarak en büyük gelir düşüşünü yaşayan kulüp oldu.
Real Madrid’in gelirlerde yaşadığı azalma daha düşük gerçekleşti. Kulüp, önemli iş ortaklıklarının süresini uzatarak ve bazı gelir yaratıcı aktiviteleri kendi bünyesine taşıyarak ticari gelirlerinde 28,1 milyon Euro tutarında bir artış sağladı, bu da eflatun beyazlıların diğer iki gelir kalemindeki düşüşü bir nebze olsun hafifletti.
Bayern Münih bu sene üçüncü sıraya yükseldi (634,1 milyon Euro). İlk 10 kulüp arasındaki en düşük gelir kaybını (yüzde 4) yaşayan Alman devi, 2020 yılına ait tüm ulusal naklen yayın gelirlerinin Bundesliga’nın daha erken tamamlanması sonucu mali tablolarına dahil olmasından faydalandı. Bayern, Şampiyonlar Ligi’ni, Bundesliga’da Şampiyonluğu, Almanya Kupası’nı (DFB Pokal) ve son olarak da UEFA Süper Kupasını kazanarak unutulmaz bir sezon yaşadı.
580,4 milyon Euro gelirle sezonu tamamlayan Manchester United’ın, gelirlerindeki 131,1 milyon Euro’luk düşüş (yüzde 19) takımın dördüncü sıraya gerilemesine sebep oldu. Bu seneki Para Ligi’ndeki en büyük düşüşü yaşayan kulüp olan Kırmızı Şeytanlar, hem 2019/2020 Şampiyonlar Ligi’ne katılmamış olmanın, hem de maç günü gelirlerinden mahrum kalmanın ve naklen yayın gelirlerindeki indirim ve ertelemelerin faturasını ödediler.
Liverpool 2001/2002’den beri ilk kez sıralamada ilk beşe girdi. Kırmızı beyazlıların son birkaç yıldır istikrarlı bir şekilde devam eden sportif başarıları finansal başarısına da yansıyor.
Manchester City (6.), Paris Saint-Germain (7.), Chelsea (8.), Tottenham Hotspur (9.) ve Juventus (10.) ilk 10’da yer alan diğer kulüpler.
İlk 20’deki kulüplerin 18’i geçen sene de listede yer alan kulüpler. 15. sıradaki FC Zenit ve 20. sıradaki Eintracht Frankfurt, AS Roma ile West Ham United’ın yerlerini aldılar. Zenit’in 2019/2020 Şampiyonlar Ligi’ne katılımı ve mali yılının 31 Aralık 2019 olması sebebiyle sezon gelirlerinin pandemiden minimum etkilenmesi, kulüp açısından başlıca olumlu etkenlerdi.
Para Ligi’nde ilk 20’de yer edinen kulüplerden sadece ikisi bir önceki seneye göre gelirlerinde artış yaşadılar: FC Zenit ve Everton. Çok küçük bir artış ile 212 milyon Euro’luk gelire ulaşan ve 17. sırada yer alan Everton, ticari gelirlerini iki katından fazla arttırdığı bir sezonu geride bıraktı. Bu aynı zamanda tüm Para Ligi kulüpleri arasında en büyük ticari gelir artışı olarak (yüzde 104) dikkate çekti.
Türk Kulüpleri bu sene de listede yer alamadı
İkinci sene üst üste, hiçbir Türk kulübü Deloitte Futbol Para Ligi’nde yer alamadı. Listede en son kendine yer bulan Türk kulübü, 2019 yılında 26. sırada yer alan Beşiktaş olmuştu. Son 10 sezonda İstanbul’un üç büyükleri, sekiz kez Para Ligi’nde ilk 30 kulüp içerisinde yer alarak ülkemizi temsil ettiler (Galatasaray beş, Fenerbahçe iki ve Beşiktaş bir kez).
Deloitte Türkiye Futbol Endüstrisi Lideri Cem Sezgin, gelir yaratma konusunda Türk kulüplerinin Avrupa’lı rakipleri ile mücadelede ellerini zayıflatan bazı kalıtsal faktörlere ve yeni gelişmelere vurgu yaptı. Sezgin’e göre Türkiye’deki Süper Lig naklen yayın ihalesinin bedeli, özellikle Avrupa’nın beş büyük ligindeki emsalleri ile kıyaslandığında çok daha mütevazi kalıyor. Dünya ve Avrupa futbolundaki ulusal ve uluslararası naklen yayın pastasından kulüplerimizin aldığı pay bu ülkelere göre oldukça düşük. Ayrıca Avrupa Kupaları’nda özellikle son iki sezondur alınan başarısız sonuçlara dikkat çeken Cem Sezgin, UEFA Kulüpler sıralamasında ülke olarak ilk 10 dışında kalan Türkiye’nin 2022/2023 sezonunu şampiyon tamamlayacak kulübünün Şampiyonlar Ligi’ne gruplar aşamasında doğrudan katılım hakkını kaybettiği için, iki ön eleme turu oynamak zorunda kalacağını hatırlattı. Sezgin, bunun Türk kulüpleri için Avrupa’nın özellikle büyük kulüpleri ile rekabette yeni bir zorluk olarak karşısına çıkacağını belirtti. Ticari gelirler açısından ekonominin ve sektörlerin genel seyrinin belirleyici olacağını söyleyen Sezgin, pandeminin en az hasarla atlatılmasının yeni sponsorluk ve ticari anlaşmalar ile kulüplere kaynak aktarımın devamlılığı açısından önemine işaret etti. Sezgin’e göre kulüplerimizi geçmiş yıllarda rekabette zayıflatan Türk Lirası’ndaki değer kayıpları ve seyirci ortalamalarımızın beş büyük lige göre geride kalması ise halen geçerliliğini koruyan riskler.
Deloitte Spor Endüstrisi Grubu’na göre, COVID-19 salgını, bulundukları durumdan güçlü bir şekilde çıkabilmeleri için kulüplere mevcut stratejik hedeflerini ve iş modellerini tekrar gözden geçirmeleri ve yeniden şekillendirmeleri açısından önemli bir dürtü teşkil etti. Kulüpler çalışanları ve taraftarları ile etkileşimlerinde dijital temasın en baskın yöntem hale gelmesi sonucu, hem kendi içlerine hem de dışarıya yönelik dijital yetkinliklerini geliştirmeye daha fazla yöneliyorlar. Bu zorlu süreçte en çevik ve yenilikçi kulüpler, aynı zamanda en hızlı ve en kuvvetli şekilde yeniden düzlüğe çıkan kulüpler olacak.
Deloitte Spor Endüstrisi Grubu, belirsizlik ortamının devamlılığının; mevcut ve gelecekteki naklen yayın kuruluşları, sponsorlar ve ticari ortakların spora ve futbola olan yatırımlarını yeniden gözden geçirip değerlendirmelerine, bu da COVID-19’un finansal etkilerinin daha uzun bir döneme yayılmasına sebep olabileceğine işaret ederken, küresel salgının taraftarlar ve toplum için futbolun ne kadar önemli olduğunu bir kez daha göstermesiyle, Futbol Para Ligi kulüplerinin naklen yayın kuruluşları ve sponsorlar nezdindeki söylemlerini güçlendirecek bir argüman sunması açısından olumlu bir gelişme olduğunu da hatırlatıyor.
Tablo 1, Para Ligi’nde ilk 20’de yer alan kulüplerin mücadele ettikleri ulusal liglerde ve Avrupa kupalarında COVID-19’un 2019/20 sezonunda lig – turnuva takvimleri ve naklen yayın hakları üzerindeki etkilerini özetlemektedir.
TABLO 1:
| Lig | Sezon Ötelenme Tarihi | Sezon Tekrar Başlama Tarihi | Sezon Bitiş Tarihi | Naklen Yayın Etkileri |
| Premier League | 13 Mart 2020 | 17 Haziran 2020 (seyircisiz) | 26 Temmuz 2020
(seyircisiz) |
2019/20 naklen yayın gelirleri iki mali yıla yayıldı.
İndirimler kulüplere oransal olarak dağıtıldı. Nakit akışı etkisi hakların geçerli olduğu kalan döneme göre, ötelenerek yeniden düzenlendi. |
| La Liga | 12 Mart 2020 | 11 Haziran 2020 (seyircisiz) | 19 Temmuz 2020
(seyircisiz) |
2019/20 naklen yayın gelirleri iki mali yıla yayıldı.
İndirimler tüm kulüplere paylaştırıldı. |
| Bundesliga | 13 Mart 2020 | 16 Mayıs 2020 (seyircisiz) | 27 Haziran 2020
(seyircisiz) |
2019/20 naklen yayın gelirleri büyük ölçüde tek mali yıla dahil oldu.
İndirimler minimum seviyede kaldı. |
| Serie A | 9 Mat 2020 | 20 Haziran 2020 (seyircisiz) | 2 Ağustos 2020
(seyircisiz) |
2019/20 naklen yayın gelirleri iki mali yıla yayıldı.
İndirimler henüz kesinlik kazanmadı. |
| Ligue 1 | 13 Mart 2020 | – | Sezonun devamı iptal edildi. 28 Nisan 2020 | 2019/20 naklen yayın gelirleri tek mali yıla dahil oldu.
İndirimler tüm kulüplere paylaştırıldı. Kulüplerin yaşadığı sıkıntıları çözmek adına LFP hükümet destekli kredilerin güvencesini verdi. |
| Rusya Premier League | 17 Mart 2020 | 19 Haziran 2020 (%10 seyirci kapasitesi ile) | 22 Temmuz 2020
(%10 seyirci kapasitesi ile) |
2019/20 naklen yayın gelirleri iki mali yıla yayıldı.
|
| UEFA Avrupa Kupaları | Mart ortası (Son 16 turları devam ederken) | 7 Ağustos 2020 (seyircisiz) | 23 Ağustos 2020 (seyircisiz) | 2019/20 naklen yayın gelirleri, ertelenme öncesi turnuva dışında kalan kulüpler için büyük ölçüde tek mali yıla dahil oldu.
Ertelenme sonrasında halen devam eden kulüpler için ise iki mali yıla yayıldı. |
EK: 2021 DELOITTE FUTBOL PARA LİGİ: İLK 20 KULÜP
|
Sıra (Geçen Seneki Sıra) |
Kulüp |
2019/20 Gelirleri (Milyon Euro) (2018/19 Gelirleri) |
|
1 (1) |
FC Barcelona |
715,1 (840,8) |
|
2 (2) |
Real Madrid |
714,9 (757,3) |
|
3 (4) |
Bayern Munich |
634,1 (660,1) |
|
4 (3) |
Manchester United |
580,4 (711,5) |
|
5 (7) |
Liverpool |
558,6 (604,7) |
|
6 (6) |
Manchester City |
549,2 (610,6) |
|
7 (5) |
Paris Saint-Germain |
540,6 (635,9) |
|
8 (9) |
Chelsea |
469,7 (513,1) |
|
9 (8) |
Tottenham Hotspur |
445,7 (521,1) |
|
10 (10) |
Juventus |
397,9 (459,7) |
|
11 (11) |
Arsenal |
388 (445,2) |
|
12 (12) |
Borussia Dortmund |
365,7 (371,7) |
|
13 (13) |
Atlético de Madrid |
331,8 (367,6) |
|
14 (14) |
Internazionale |
291,5 (364,6) |
|
15 (28) |
FC Zenit |
236,5 (180,4) |
|
16 (15) |
Schalke 04 |
222,8 (324,8) |
|
17 (19) |
Everton |
212 (210,5) |
|
18 (17) |
Olympique Lyonnais |
180,7 (220,9) |
|
19 (20) |
Napoli |
176,3 (207,4) |
|
20 (27) |
Eintracht Frankfurt |
174 (182,2) |
Bazı kulüpler için 2019/20 sezonunun uzamış olması, bu sezona ait gelirlerin kısmen söz konusu kulüplerin 2021 yılı mali tablolarına yansımasına neden olacak. Herhangi bir karışıklığa yol açmamak adına, tüm sezon gelirlerini 2020 yılı mali sonuçlarına yansıtmak amaçlı herhangi bir düzeltme yapılmamıştır.