Mahfi Eğilmez – 24.03.2013
Aşağıda iki grafik sunuyorum. İlki ekonomi tarihçisi Angus Maddison’un hesaplamalarına göre 1500 yılından 2050 yılına giderken kıtaların ekonomik güçlerindeki değişimi gösteriyor. İkincisi ise UNDP’nin 2013 yılı İnsani Gelişme Raporunun ana teması olan güneyin yükselişini ortaya koyuyor.
İlk grafikte 1500’lü yıllarda Asya kıtasının öteki kıtalara açık ara üstünlüğü hemen göze çarpıyor. Onu Avrupa kıtası izliyor, Amerika kıtası ise o yıllarda Afrika’nın bile gerisinde görünüyor (değerler için: http://www.ggdc.net/MADDISON/oriindex.htm)
1900’lerin başlarında görünüm değişiyor. Bu kez Amerika kıtası öne geçmiş, Avrupa yükselmiş, Asya kıtası ise gerilemiş durumda.
1970’lerde Amerika’daki gerilmeye karşılık Avrupa kıtasının yükselişi söz konusu olmuş.
2009 yılı güçlerin yer değiştirmesi, açısından adeta bir kırılma noktası gibi görünüyor. Amerika, Avrupa ve Asya’nın ekonomik güçleri eşitlenmiş.
Bu eğilimin sürmesi halinde 2050 yılında Asya kıtası küresel sistemin en önemli gücü haline gelecek Amerika hızla, Avrupa ise daha yavaş ivme kaybedecek.
1500 yılından bu yana geçen 500 yılı aşkın sürede değişmeyen tek kıta Afrika. Tahminler Afrika’da değişimin şimdilerde başlayacağını gösteriyor.
İkinci grafik güney ile kuzeyin ekonomik güçlerinin dinamik bir analiz çerçevesinde karşılaştırılması esasına dayanıyor. Siyah çizgi kuzeyi (Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, İngiltere ve ABD) temsil ediyor. Mavi çizgi ise güneyi (Brezilya, Çin ve Hindistan) gösteriyor. (Grafik için http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_EN_Summary.pdf)
1800’lerde güney düşüş yaşarken kuzey sürekli bir çıkış içinde görülüyor. Kuzeyin çıkışı, güneyin ise düşüşü 1900’lerin ortalarında ters dönmeye başlıyor. 1900’lerin ikinci yarsından başlayarak kuzey düşüşe, güney ise çıkışa geçiyor. 2012 yılı kuzey ile güneyin ekonomik güç açısından eşitlendiği yılı ifade ediyor. Kırılma noktası da tam burası.
Eğer gelişmeler bugüne kadar olduğu gibi yani aynı eğilimle sürerse izleyen yıllarda güneyin kuzeyi geride bıraktığına tanıklık edeceğiz.