Mahfi Eğilmez – 09.01.2015
Burada, daha önceki iki yazımda, 2014 tahminlerimi, tutmayanların tutmama gerekçelerini anlattıktan sonra 2015 tahminlerimi paylaştım. Tahminlerimin tutmayanlarıyla ilgili eleştiriler aldım. Düzeyli ve yapıcı her türlü eleştiriye olduğu gibi bu konudaki eleştiriye de saygı duyarım. Ben tahmin yaparken genellikle varsayımlarımı sıralarım. O yönde de eleştiriler oldu. Varsayımlar sıralamanın ileride tahminlerin tutmaması durumu için önceden alınan önlemler olduğu gibi bir kanaat hasıl oldu. Tahminlerin tutmamasının eleştirilmesini anlayabiliyorum ama varsayımlar sıralamanın eleştirilmesini pek doğru bir yaklaşım olarak görmüyorum. O nedenle üçüncü kez benzer bir konuda yazı yazma gereği duydum.
En sonda söyleyeceğimi baştan söyleyeyim: Tahmin yapanlara varsayımlarını sorun. Varsayımları yoksa tahminlerinin dayanağı yok demektir. Olay bittikten sonra tahminler tutmamışsa dönüp varsayımlara bakın. Eğer varsayımlarda sapmalar ortaya çıkmışsa o zaman tahminlerin tutmaması doğaldır. Eğer varsayımlar doğru çıktığı halde tahminler tutmamışsa o zaman tahmin yapanın tahmin yönteminde sorun var demektir. Eğer varsayımlarda sapmalar ortaya çıktığı halde tahminler tutmuşsa iki olasılıktan birisi söz konusu olabilir: (1) Tahmin yapan şanslı bir iktisatçıdır, (2) Tahmin yapan iktisatçı, falcılarla işbirliği içindedir.
Ekonomide tahmin, eldeki geçmiş bilgiler ve veriler ile geleceğe ilişkin olarak açıklanan bilgiler ve düzenlemelere dayanılarak yapılır. Geçmiş verilere bakılırken takvim ve mevsim etkilerinden ve olağanüstü olaylardan ayıklamalar yapılır ve genellikle yakın geçmişe, uzak geçmişten biraz daha fazla ağırlık verilir.
Burada 2015 yılı tahminlerimi ve bunların dayandığı varsayımları örnek olarak vererek bu dediğimi anlatmaya çalışacağım. Önce 2015 yılına ilişkin tahminleri yaparken elimizdeki verileri sıralayalım ve bunlardan hareketle varsayımlarımızı çıkaralım:
Türkiye’yi etkileyecek başlıca dış olaylar hakkında elde mevcut bilgi ve veriler ve buna göre oluşturduğum varsayımlar:
ABD ekonomisi toparlanıyor ve eldeki veri ve bilgiler bize bu toparlanmanın belki biraz hız keserek de olsa 2015 yılında da devam edeceğini gösteriyor. Buna ek olarak eldeki veriler, ABD ekonomisinin 2015 yılında bir enflasyon tehdidiyle karşı karşıya olmadığını, dolayısıyla Fed’in 2015 yılında bir faiz artışına gitmeyeceğini gösteriyor. Fed, 2015 yılında faiz artışı kararı alsa bile bu kararını 2016 yılından önce uygulamaya koyacağını tahmin etmiyorum. Bu durumda ilk varsayımım Fed’in 2015’de faiz artırımı uygulamasına gitmeyeceği varsayımıdır.
Yine eldeki veriler ve bugüne kadar ortaya konan politikalar Avrupa’da 2015 yılında ciddi bir toparlanma olmayacağını gösteriyor. Bu durumun ihracatımızın mevcut görünümünden daha iyiye gitmesinin önünde engel olamaya devam edeceğini düşünüyorum.
Petrol fiyatının 50 USD / Varil düzeyine düşmüş olması bütün tahminleri, beklentileri değiştirmiş bulunuyor. Ben bu fiyatın bir miktar artacağını (70 USD / Varil düzeyine gelebileceğini) düşünüyorum.
Dış siyaset ve jeopolitik risklere ilişkin olarak Rusya ve Ortadoğu konusundaki risklerin bu düzeyden daha öteye gideceğini gösteren bir bilgi ya da veri yok elimizde. O nedenle ben, 2015 tahminlerimi yaparken mevcut dış siyaset ve jeopolitik risklerin fazla değişmeden böyle devam edeceğini varsayıyorum.
Türkiye’nin atacağı adımlarla ilgili eldeki bilgiler verilere dayalı varsayımlarım:
TCMB’nin petrol fiyatları ve enflasyondaki baz etkisine dayalı düşüşü göz önüne alarak politika faizini ilk yarıda yüzde 6,5’a kadar indirebileceğini varsayıyorum.
Seçimler nedeniyle faizdeki indirime ek olarak bütçede fazla bir gevşeme olmayacağını düşünüyorum.
İç siyasette önceki yıllardaki kadar önemli sarsıntılar yaşanmayacağını varsayıyorum.
Bunlara eklenebilecek birçok varsayım daha olabilir. Ama ben birçok eklenebilecek varsayımın zaten bu saydıklarımın içinde saklı olduğu kanısındayım.
Daha önce buradan iki kez paylaştığım 2015 tahminlerimi bu çerçevede bir kez daha paylaşayım.
| 2015 Tahminlerim | % |
| Büyüme | 3,0 |
| TÜFE (yılsonu) | 7,0 |
| İşsizlik | 11,0 |
| Bütçe Açığı | 1,5 |
| Cari Açık | 5,5 |
| USD Kuru | 2,40 |
Bu tahminler tutarsa kimse varsayımları hatırlamaz ben de tahminlerini tutturmuş bir iktisatçı olarak dolaşırım. Bu tahminler tutmazsa yine kimse varsayımları hatırlamaz ama o zaman ben varsayımlar saptığı için tahminler tutmadı diyebilme şansına sahip olurum.
Özetle söylemem gerekirse varsayımlar, tahminler kadar önemlidir.