Mahfi Eğilmez – 30.03.2014
Küresel krizle birlikte ekonomi politikasına yeni katkılar yapılmaya başlandı. Aslında bunların çoğu mevcut ekonomi politikası araçlarının farklı adlar ve farklı çerçevelerle yeniden sunulmasından ibaret olsa da bazı farklılıkların olması bunların ayrı sınıflandırmalara tabi tutulmasını gerektiriyor. Bazı uygulamalar eski uygulamaların şekil değiştirmesinden ibaret gibi görünüyor. Örneğin Fed’in tahvil alımı karşılığında piyasalara para vermesi aslında açık piyasa işlemleri uygulamasının farklı bir sunumla yeniden pazarlanmasından ibaret. Karşılıksız para basarak tepki çekmek yerine Fed, tahvil alımı karşılığı para vererek bastığı parayı karşılıklıymış gibi gösteriyor. Yunanistan’da uygulanan saç traşı uygulaması ise maliye ve para politikaların karması gibi görünen bir uygulama. Bu uygulamada borçları düşürmenin yanı sıra parasal destek de sağlanmış oluyor.
Aşağıda ekonomi politikasının 3 parçasının (maliye politikası, para politikası ve alternatif politikalar) ayrıntılarıyla şematize edilmiş halini sunuyorum.
Ekonomi Politikası
1. Maliye Politikası
a. Gelir politikası
i. Vergi politikası
ii. Diğer gelirler politikası
iii. Bir seferlik gelir uygulamaları
b. Harcamalar politikası
i. Bütçe harcamaları politikası
ii. Bütçe dışı harcamalar politikası
c. Borçlanma politikası
d. Dışticaret politikası
i. İthalat politikası
1. Tarifeler (gümrük vergisi)
2. Kotalar
3. Ek vergiler
4. Teminatların miktarının değiştirilmesi
ii. İhracat politikası
1. İhracatta vergi iadesi
2. İhracatta girdi iadesi
3. Diğer teşvikler (ihracata prim verilmesi vb)
e. Teşvik politikası
i. Yatırım indirimleri
ii. Parasal destekler
f. Destekleme politikası
i. Tarımsal destekleme
ii. Faiz desteklemesi
iii. Girdi desteklemesi (gübre, benzin vb de indirimli tarife)
2. Para Politikası
a. Açık piyasa işlemleri
b. Zorunlu karşılıklar
i. Karşılık oranları
ii. ROK uygulamaları
c. Faiz politikası
i. Politika faizi
ii. Diğer faizler (koridor uygulaması)
d. Likidite sunma ve parasal kurtarma politikaları
i. Niceliksel gevşeme
ii. Tahvil alımı
iii. Saç traşı politikası
3. Alternatif Politikalar
a. Heterodoks politikalar (ücret, fiyat, döviz, faiz, kira dondurmaları)
b. Arz yönlü ekonomi (deregülasyon, liberalizasyon, vergi indirimleri)
c. Tarife dışı engeller
d. Makro ve mikro ihtiyati önlemler
Meraklısı için ayrıntılar: Bu şemada gösterilen politikaların tanımı, içeriği ve araçlarını merak edenler için kaynak: Mahfi Eğilmez, Ercan Kumcu, Ekonomi Politikası (Remzi Kitabevi, tümüyle yenilenmiş 18. Baskı.)