Gaziantep’teki ofis kiraları, satışları düşen patronun artan işten çıkarmaları, sendikaların grev talebi, birleşme ve satın almalar… artık oyunlarda şekilleniyor. Her geçen gün bir yenisi eklenen internet tabanlı oyunlarda, maliye bakanı da, merkez bankası başkanı da pamuk tüccarı da olunabiliyor. Küresel krizle birlikte artan balon ve iflaslardan ortaya çıkan tüm bu ekonomi simulasyon oyunları, milyonlarca insana “Bırakınız oynasınlar” dedirtiyor.
1 – Industry Player: Girişimci olmak isteyenler için geliştirilen oyunda şirketinizi kurup, lisansını satın aldığınız ürün ile faaliyetlerinize başlıyorsunuz. Pazar payınızı artırma üzerine kurulu olan Industry Player, ülkelerin karşılaştırmalı olarak üstün olduğu ürünler ve pazarlar konusunda gerçek verileri kullanıyor. www.industryplayer.com üzerinden erişilebilen internet tabanlı oyuna, 10 milyon dolarlık sermaye ile başlıyorsunuz ve oyun içinde doğal felaketlerden ekonomik krizlere kadar tüm değişkenler düşünülmüş.
(+): 16 ana sektörde 225 ürün lisansı. Gerçek zamanlı sektör bilgileri. Faiz, vergi, küresel ısınma gibi veriler.
(-): İnternet bağlantısı şart. Tüm özellikleri kullanabilmek için 19.50 ile 39.50 dolar arasında ücret ödemeniz gerekiyor.
2 – Budget Hero: Küresel krizle birlikte çıkan son yılların en popüler onlien oyunlarından biri olan Budget Hero’da, ABD bütçesini denkleştirebilecek kahraman aranıyor. ABD’nin trilyon dolarlık bütçesinin ne zaman iflas edeceğini gösteren oyunda, temel bütçe kalemlerinin yanı sıra bütçe açığı, kamunun ekonomideki büyüklüğü, borçların milli gelire oranı, vergi oranları gibi ekonomi terimleri de herkesin anlayabileceği şekilde formüle ediliyor. 3.3 trilyon dolarlık ABD bütçesi ile başlayan oyunda, 2010 ile 2030 yılları arasında sağlık, savunma, kurtarma paketleri, eğitim, çevre veya enerjiye bütçede ağırlık verilerek, iflastan kaçılmaya çalışılıyor.
(+): www.budgethero.gather.com’dan oynanabilen oyun için herhangi bir donanım şartı gerekmiyor (tabi internet bağlantısı şart)
(-): Oyundan çok eğlence ve bilgilendirme amaçlı. Oyuncunun ABD’yi iflastan kurtarma şansı pek yok.
3 – Virtonomics: Online olarak sanal şirketinizi kurup, gerçek piyasa koşullarında rekabet etmenizi sağlayan Virtonomics ile 17 temel sektörde 100’den fazla ürün ile girişimcilik yeteneğinizi ölçebiliyorsunuz.Üretim, ticaret, Ar-Ge, takas gibi faaliyetleri yürütebildiğiniz oyunda aşama kaydettikçe, petrol kuyularından, otomobil fabrikalarına, sebze ve meyve tarlalarından bankalara kadar birçok ortamla karşılaşıyorsunuz. Ofis kiralarını da dikkate almanız gereken ve internet üzerinden çoklu oyuncuyla en çok oynanan ekonomi oyunlarından olan Virtonomics, 40’dan fazla ülkeden 750 bin kullanıcı sayısına sahip.
(+):Oyun internet üzerinden diğer kullanıcılara karşı da oynanabiliyor. Kullanıcı, ofisin tasarımından, şirketin logosuna kadar kendi oluşturuyor.
(-): Üretim, pazarlama, bilimsel araştırma gibi faaliyetlerin olduğu oyunda en büyük eksiklik hisse senedi borsasının olmayışı.
4 – €conomia: Avrupa Merkez Bankası Başkanın olup, her ay faiz kararı ile Euro Bölgesi’ni şekillendirdiğiniz simulasyon oyununda amaç enflasyonu yüzde 2’in altında tutmak. Tabi bunu yaparken de işsizlik sorununu çözecek önlemleri unutmamak gerekiyor. Çünkü oyunda verdiğiniz faiz kararına göre sendikalar sokağa dökülebilir veya sanayicilerin isyanı gazete manşetlerine taşınabilir. 2011 ila 2018 yıllarını kapsayan dönemde aldığınız faiz indirme veya yükseltme kararı, Avrupa’yı ya düze çıkarıyor ya da deflasyona sürüklüyor.
(+): Faiz oranının enflasyon, büyüme, işsizlik, tüketim ve parasal genişlemeye etkisini öğrenmek için birebir.
(-): Sadece faiz oranını değiştirebiliyorsunuz. İşçi, işveren, memur gibi toplumun tüm kesimlerini memnun edecek karar vermek neredeyse imkansız
Necdet Çalışkan / HT Ekonomi