Mahfi Eğilmez – 24.11.2016
İki farklı Dolar Endeksi var: (1) Dolar Endeksi, (2) Ticaret Ağırlıklı Dolar Endeksi.
(1) Dolar Endeksi
Bu endeks Doların belli başlı 6 para birimine karşı oluşturulmuş sepete göre değerini gösteriyor. Dolar endeksinin amacı Doların, ABD’nin en önemli ticaret ortaklarından olan ve aynı zamanda parası rezerv para niteliğinde bulunan paralar karşısındaki değerini belirlemektir. Endeks 1973 yılı bazlı olarak başlatılmıştır (1973 = 100.)
Bu endekste yer alan para birimleri ve ağırlıkları şöyle:
| USD Endeksinde yer alan para birimi | Endeksteki ağırlığı (%) |
| Euro | 57,6 |
| Japon Yeni | 13,6 |
| İngiliz Poundu | 11,9 |
| Kanada Doları | 9,1 |
| İsveç Koronası | 4,2 |
| İsviçre Frangı | 3,6 |
Endeks değeri 100’ün altındaysa Doların bu 6 para birimine karşı değer kaybettiği, 100’ün üzerindeyse değer kazandığı anlaşılmış olur.
Aşağıdaki grafikte Dolar Endeksinin 2012 başından bu yana gösterdiği değişim yer alıyor (Kaynak: www.investing.com)
Grafikten görüleceği gibi Dolar 2015 yılından bu yana söz konusu 6 para birimine karşı değer kazanmış bulunuyor. Bu değer kazanımı özellikle Trump’ın başkanlık seçiminin kazanması sonrasında hızlanmış ve 101’i aşmış durumda.
(2) Ticaret Ağırlıklı Dolar Endeksi (Geniş)
Bu endeks Doların 26 ülkenin para birimine karşı değeri esas alınarak oluşturulmuş bir endeks. ABD ile dışticareti toplam ABD ticaretinde belirli bir yer 26 ekonominin para birimleri bu endekse dahil. 1997 yılında oluşturulan bu endeks (1997 = 100) 2003 yılında güncellenmiş bulunuyor.
Endekste yer alan para birimleri ve endeksteki ağırlıkları şöyle:
| Para Birimi | Endeks Ağırlığı (%) | Para Birimi | Endeks Ağırlığı (%) | |
| Euro | 18,80 | Tayland Bahtı | 1,43 | |
| Kanada Doları | 16,43 | Avustralya Doları | 1,25 | |
| Çin Renminbisi | 11,35 | İsveç Koronası | 1,16 | |
| Japon Yeni | 10,58 | Hindistan Rupisi | 1,14 | |
| Meksika Pezosu | 10,04 | Filipinler Pezosu | 1,06 | |
| İngiltere Poundu | 5,17 | İsrail Şekeli | 1,00 | |
| Kore Wong’u | 3,86 | Endonezya Rupiahı | 0,95 | |
| Tayvan Doları | 2,87 | Rusya Rublesi | 0,74 | |
| Hong Kong Doları | 2,33 | Suudi Arabistan Dinarı | 0,61 | |
| Malezya Ringiti | 2,24 | Şili Pezosu | 0,49 | |
| Singapur Doları | 2,12 | Arjantin Pezosu | 0,44 | |
| Brezilya Reali | 1,79 | Kolombiya Pezosu | 0,41 | |
| İsviçre Frangı | 1,44 | Venezuella Bolivarı | 0,30 |
Endeks değeri 100’ün altındaysa Doların bu 26 para birimine karşı değer kaybettiği, 100’ün üzerindeyse değer kazandığı anlaşılmış olur.
Aşağıdaki grafikte Ticaret Ağırlıklı Dolar Endeksinin 2003 yılı başından bu yana gösterdiği değişim yer alıyor (Kaynak: www.bloomberg.com)
Grafikten görüleceği gibi Dolar, 2011 yılından bu yana 26 ülkenin para birimine karşı değer kazanıyor. Dolar, söz konusu paralara karşı, 2016 başlarında Fed’in faiz artırmayacağının anlaşılmasıyla kayba uğramış, Trump’ın seçimi kazanmasıyla birlikte yeniden değer kazanmaya başlamış bulunuyor. 18.11.2016 günü itibariyle endeks 127,3751’e yükselmiş durumdadır.
(3) Sonuç
Her iki endeks de Doların hızlı bir değerlenme içinde olduğunu ortaya koyuyor. Fed’in para politikası uygularken hedef aldığı iki gösterge olduğunu biliyoruz: İstihdam ve fiyat istikrarı. İstihdam konu olduğunda işin içine büyüme de girdiği için ister istemez büyüme de Fed’in hedefleri arasına sıkışmış görünüyor. Fed’in Dolar kurunu dikkate almak gibi bir hedefi bulunmuyor. Bununla birlikte Doların aşırı değerlenmesi öteki hedeflerle çelişen bir gelişme görünümü verebiliyor. Örneğin aşırı değerli Dolar, ABD’nin ihracatının önünde ciddi bir engel oluştururken, ithalatını da artıran bir destek olabiliyor. Bu durumda ABD’nin cari açığı yeniden büyümeye geçebiliyor. Böyle bir gelişmenin bu kez Fed’in örneğin istihdam hedefiyle çelişmesi söz konusu olabilir. Doların değer kazanmaya devam etmesi halinde Fed’in, kurun daha da değerlenmesini önlemek amacıyla faiz artırımını erteleyebileceğini değerlendirmelerde dikkate almak gerekir.