Dolar neden yükselmiyor (USDTRY)? : Aynı beklentiye yığılma devam ediyor (halen)
Dolar TL karşısında bilinen ekonomik kurallara göre yükselmiyor ve beklenti yönetimi oldukça iyi gidiyor. Yoksa beklentileri yönetmenin modellenebilir hali mi var? Yapılan anketlerden model çıkarabilir miyiz? Öyle ki bu model geleceğin beklentisini daha gerçekçi şekilde gösterebilsin: elbette bu modelleme çalkantılı dönemlerde doğruluğu test edilmiş türden olmalıdır. Bir başka deyişle belirsizlik dönemleri iyi modelle daha iyi model arası farkın ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Belli bir hedefe gidişi “ortalamaya dönüş problemi” olarak ele alırsak daha verimli yol almak mümkündür. Böylece yığılmanın anlamı ve anlamsızlığı da çözülmüş olur. Sorun beklenti yönetimi ise bunu “yorumlamanın” farklı metodları olmadığını düşünmemek gerekir.
Emlak kriziyle gelen yükseliş aşırı değerli TL düzeltmesi olabilir mi?
Bazı süreçler eş zamanlı gerçekleşince birbirine bağlıymış gibi düşünmek işin kolaya kaçma kısmı olabiliyor. Okuyup da yazamamak böyle bir şey olabilir: aynı grafiğe bakıyoruz ama farklı yorum üretecek, yazacak riski alamıyoruz. Belki de “aman tadımız kaçmasın” hali bu olsa gerek.
Geçmişe dönüp model bakışımızla gerçeği gösterelim: böylece gelecekte benzer “model koşulları” oluştuğunda benzer çıktılar görebileceğimizi rahatlıkla düşünebiliriz.
Arada yazılarda belirtiyoruz: modelimiz çarpanlardan oluşmaktadır. Bu parametreler hesaplanabilir değerlerdir ve gelecekti performans değişim eğilimini çarpımları vermektedir. Bir gelişim eğrisinin belli bir andan sonra ne yöne büküleceğini görmeye çalışmak olarak düşünebiliriz. Yeterince stres testinden geçmesi halinde doğruluğu üzerine daha az şüphe kalıntısı oluşmaktadır. Test ve kalitesi beklentilerle ilgilidir.
Dolar karşısında değerlenerek 1.7 seviyesini 2006 içinde görmüştü. Haziran 2006 dönemindeki bu zirveden düşmeye başlayarak (TL değer kazanımı) 2007 yılı son çeyreği ve 2008 yılı hemen her çeyrekte 120 – 1.15 bandını görmüştür. Bir başka deyişle emlak krizi yaklaşırken, Türkiye’deki varlıkları için hızlıca karar alabilecek bir kesim var idiyse bu düşüşe izin vermeli idi (!).
Bu düşüşten sonra olanlar da zaten model gereği gelen hareket idi çünkü parametrelerin çarpımı yükselişi gerektiriyordu: 2009 ilk çeyreğinde 1.75 seviyeleri görüşmüş ve tekrar düşüş başlamıştı.
Bunu beklentilerin global çapta yönetiliyor olmasına bağlayabilir miyiz? Çıkarılacak çok öğreti var. Farklı dönem vakaları farklı bilgiler verecektir. Yazı uzadı ve model bazlı son hale bakalım.
Risk iştahının artması için gerekli çarpan değerleri olgunlaşmaktan uzaktır
– değerli TL olarak düşünülen konumlama devam edecektir
– model çarpanlarının biri daha pozitif değer alırken diğeri daha negatif değer alıyorsa da denge bozulmaz
– çarpanların benzer yönde değişim göstermesi piyasada bükülme habercisi olarak görülmelidir
– bu bükülme yukarı yönlü (uzun pozisyon) veya aşağı yönlü (kısa pozisyon) olabilir
– çarpım bükülme yönünü gösterecektir