9 Kasım Pazartesi günü dolar/TL kuru tarihi bir zirve ile 8,54 TL olmuştu. O günden bu yana dolar kuru azalma eğilimi gösterdi. Bu günlerde ise 7,10 TL seviyelerinde hareket ediyor.
Türkiye ekonomisi hakkında bilgi veya yorum yapmak isteyenlerin önceden beri baktıkları verilerden biri de dolar / TL kurudur. Hatta halkın baktığı tek göstergedir, diyebilirim. Halkın cebine giren paranın satım alım gücünü belirleyen önemli bir parametredir çünkü dolar kuru. İnsanlar GSMH, Cari açık, Enflasyon oranı, Bütçe Açığı, İşsizlik oranı, CDS primi, Big mac Endeksi gibi ekonomik göstergeler ve oranların çoğunu bilmez. İnsanlar nezdinde en kolay anlaşılan ve hayata direkt etki yapan bir veri olduğu için dolar TL kuru her zaman çok önemlidir.
Son dönemlerde Türkiye’de yaşayan insanlar arasında dolaşsanız ve “dolar / TL kuru ne durumda?” diye sorsanız, size şu cevabı verirler: “Düşüyor”
Ben şimdi size düşüyor denilen doların Türk lirasından altı sıfır atıldıktan sonraki seyrini ve seviyelerini anlatacağım.
1 Ocak 2005 tarihinde Türk Lirasından altı sıfır atıldı. 2005 yılında dolar 1,30 TL ile 1,40 TL arasında seviyelerde idi. 2006 yılında 1,70 TL’yi görmüşse de 1,40 TL seviyelerini korumuştu. 2007 yılında ise tarihin en düşük seviyelerinden olan 1,16 TL seviyelerini görerek yılı kapatmıştı. 2008 yılında 1,30 TL seviyelerinde geçiren dolar 1,50 TL ile yılı kapatmıştı. 2009 yılında 1,50 TL seviyelerinde olan dolar yıl içinde 1,80 TL’yi görmüştü. 2010 yılında 1,50 TL seviyelerinde olan dolar kuru, 2011 yılının ikinci yarısından sonra 1,8 TL ve 1,9 TL seviyelerinde çıkmıştı. 2013 yılının ikinci yarısında 2,00 TL’nin üzerine çıkan dolar kuru yılı 2,10 TL seviyelerinde kapadı. 2014 yılına geldiğimizde dolar kuru 2,10 TL ile 2,40 TL arasında bir dalgalanma ile yılı geçirmişti. 2015 yılında 2,30 TL ile 3,00 TL arasında yaşanan dalgalanmalar, 2016 yılına geldiğimizde 3,50 TL seviyelerine getirmişti dolar kurunu. 2017 yılında 3,40 TL ile 3,95 TL arasında gidip gelen dolar kuru, 2018 yılında artık raydan çıkmış ve Ağustos kriziyle birlikte 6,89 TL seviyesini test etmişti. Yılın sonuna doğru gerileyen dolar, 2019 yılına girdiğimizde 6,20 TL seviyeleriyle yılı geçmişti. 2020 yılında 8,47 TL ile tarihi bir zirve yapan dolar/TL kuru yılı 6,70 TL seviyelerinde geçirmişti. Şimdilerde ise 7,10 TL seviyesinde hareket etmektedir.
Hatırlayın, dolar/TL kuru 2016 yılında 3 TL seviyelerini gördüğünde, insanlar doların çok çıktığını düşünüyordu. Daha sonra dolar 4 TL oldu, insanlar yakında düşer diye bekledi. Dolar 5 TL oldu, yakında düşer diye beklenmeye devam edildi. 6 TL, 7 TL, 8.54 TL oldu yine aynı beklenti hakimdi. Dolar 8,47 TL’yi gördükten sonra düşmeye(!) başladı, bu doğru, fakat 2007 yılında 1,16 TL seviyelerinde hareket etmiş bir döviz kuru için ne kadar düşerse düşsün, düştü(!) denilmez, denilse denilse dolar TL kuru düne göre biraz azaldı denilir diye düşünüyorum.
İsmail CEBECİ
Bağımsız Denetçi Yardımcısı
E-mail: cbcisml@gmail.com