Disponibilite oranı tanımı
Mevduat kabul eden bankaların taahhütlerine karşılık olarak nakit veya kolaylıkla nakde çevrilebilir, diğer bir ifadeyle likiditesi yüksek değerler bulundurma zorunluluğu olarak ifade edilmektedir.
Bankalardaki mevduat ile bu mevduata karşılık bulundurmak zorunda oldukları nakde çevrilebilecek değerler arasındaki ilişkiyi ifade eden disponibilite oranı piyasanın likiditesini etkileyen bir para politikası aracı olarak kullanılmaktadır.
Keza bankalar topladıkları tüm parayı karşılık veya kredi olarak dağıtamazlar. Bu paranın bir bölümünü güvence niteliğinde Merkez Bankası’na “mevduat munzam karşılığı” olarak yatırırlar. Diğer bir kısmını ise para çekilişlerini karşılamak üzere kasalarında bulundururlar. Bu kasada tutulan parasal varlığa “disponibilite” denmektedir.
Bununla birlikte bu uygulama 2005 yılında kaldırılmıştır. Bunun yerine “zorunlu karşılıklar” uygulaması devam etmektedir. Söz konusu karşılıklar ise BDDK (Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu) tarafından belirlenmekte, gerek görüldüğü taksirde değiştirilmekte ve düzenli olarak kontrol edilmektedir.