Geçtiğimiz hafta teknoloji dünyasına müthiş bir başarı hikayesiyle tanıtılan ve 2023’te başlatılan Çinli DeepSeek R1 uygulamasının, çok daha az işlemciyle dolayısıyla daha az maliyetle OpenAI’ın Chat GPT’si klasmanında yer alması ABD hisse ve kripto para piyasalarını panikletti!
ABD’deki hisse senetlerinin önemli ağırlığının muhteşem yedili olarak ifade edilen teknoloji hisselerinden oluşması uzunca bir süredir aşırı değerlemeler nedeniyle “teknoloji balonu” olarak niteleniyordu. Muhteşem yedilinin muhteşem değerli Nvidia’sı ise elbette bu düşüşten en fazla nasibini alanlardan oldu:
DeepSeek etkisiyle düşüşe geçen bir diğer piyasa ise kripto oldu. Pazartesi günü spot Bitcoin ETF’lerinde 457,6 milyon dolar, spot Ether ETF’lerinde ise 136,2 milyon dolar çıkış gerçekleşti. Sonradan bir miktar toparlanma olsa da hemen bu konularda farklı spekülasyonların yapılmasının da yolu açılmış oldu. Bir teknoloji sektör raporunda; yapay zeka (AI) teknolojisi sektöründeki gerileme ve Çin merkezli DeepSeek’in yükselişinin hem BlackRock’ın IBIT fonuna hem de Donald Trump’ın Bitcoin stratejisine destek sağlayacağı yönünde çıkarsamalar bile var. Trump’ın başkan seçilmesiyle zirveden zirveye koşan içi boş bu piyasa için yine küçük yatırımcıları uyarmak isterim. Zira balon ne kadar şişerse tehlikesi de o boyutta olur.
Diğer taraftan teknoloji hisselerinin aşırı değerli hallerinden bir miktar düzeltme yaşayacağı ancak dot.com vari bir çöküşe gitmesi için de koşulların oluşmadığını teknolojinin şimdiki görünümünü dikkate alarak ifade edebilirim.
DeepSeek ‘in bu denli ses getirmesinin arkasında ise ABD’de onlarca milyar dolar yatırım yapan teknoloji kartellerine yönelik ve oldukça başarılı biçimde hazırlanmış bir algı çalışması var.
Bu öylesine bir algı ki onlarca yıllık kalıplaşmış bir genelleme olan ABD icat, Avrupa regüle, Çin ise taklit eder yargısını; Çin icat, ABD taklit, Avrupa ekonomisi ise giderek durgunlaşır minvalinde tersine çeviriyor.
Nasıl tersine çevirdiğine bir röportajdan çıkarsamalarla cevap verelim
China Talk’ta Deepseek’in CEO’su Liang Wenfeng ile bir röportaj gerçekleştiriliyor. Buradan öne çıkarılan faktörleri sıralayacak olursam:
- Kendisi yapay zeka alanında ihtisas yapmış bir doktor ve 8 milyar dolar varlığı bulunan Çin’in en büyük hedge fonlarından biri olan High-Flyer’ın kurucusu: Dolayısıyla girişimin arkasında bir fon bulunması, hem finansman hem de devlet sübvansiyonu konusunda hatırı sayılır bir açıklama sunuyor.
- Röportajda High Flyer şirketinin ABD’nin teknoloji kısıtlarını öngörerek, 10k’dan fazla GPU’ya sahip olduğunu; üstelik bu öngörüye Çin’de sadece bir avuç şirketin sahip olduğu vurgulanıyor. Teknik bir bilgi olarak genellikle, 10.000 NVIDIA A100 çipinin büyük modelleri eğitmek için hesaplama gücü eşiği olarak kabul edildiği de belirtiliyor.: Bu hareket son derece stratejik ve uzun vadeli planlar eşliğinde ilerlendiğini gösteriyor ki bence hikayenin en can alıcı kısmını oluşturuyor.
- Open AI’ın aksine açık kaynaklı kod kullanılması ve tecrübeli çalışanlar yerine hayal gücü yüksek gençlerin istihdam edilmesi: Başarılı şekilde pazarlanmış ideolojik bir algı olarak görülebilir
- Çok daha az maliyetle üretilmesi ve tedarik edilebilecek olması ise piyasaların en çok ilgisini çeken ve kapitalizme meydan okuyan tarafı olmuş
Uygulamayı birkaç basit ancak kafa karıştırıcı ifadeleri olan matematiksel soruyla kendi adıma test ettim. Konunun uzmanı değilim ancak cevaplar sanki bir hiperaktifin kafasından muhakeme edilerek, tane tane karşıma geldiğinde ise aslında Chat GPT’den bir hayli farklı bir algoritmayla oluşturulmuş olabileceği dikkatimi çekti.
Özetle ve bana göre DeepSeek R1, ABD’deki teknoloji hisselerini çökertmekten çok daha işlevsel bir algı operasyonuyla beraber, bu alanda işleri epey bir kızıştıracağa benzer. Yapılan yorumlarda; Çin, ABD teknolojisinin sonunu getirdi veyahut tam tersine Çin ChatGPT’yi taklit etti ve veri güvenliğini ihlal ediyor. Hatta maliyeti de o kadar düşük değil gibi yine futbol takımı taraftarlığı minvalinde ifadelere rastladım. Oysa böyle bir muhteşem ürün ya da muhteşem algı çalışmasından bize kalan;
- İdealist olma,
- Stratejik düşünmek
- Kısa vadeli ve sadece kar amaçlı değil, uzun vadeli fayda-maliyet ilişkisinde planlar yapmak
- Ve elbette çalışmak olmasın mı?
“Bilim bize gerçeği vaat eder, barışı ya da mutluluğu değil.” Gustave Le Bon
Nazlı Sarp
