Ekmek, M.Ö. 4000’li yıllara kadar uzanan, çeşitli tahıl unlarından elde edilen hamurun yoğurulup mayalandırıldıktan sonra ya da mayasız olarak pişirilmesi ile elde edilen bir gıda maddesidir. Bilinen en eski gıdalardandır. Ekmek Türkiye’nin de dahil olduğu dünyanın pek çok ülkesinde insanların en temel yiyeceğidir.
Ekmek gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere nazaran daha fazla tüketilir. Yıllık kişi başı 200 kilo ekmek tüketimiyle 2000 yılında Guinness Rekorlar Kitabı’na giren ve halen bu unvanı elinde bulunduran Türkiye, dünyada en çok ekmek tüketilen ülkelerin başında gelmektedir.
Toprak Mahsulleri Ofisinin verilerine göre Türkiye’de günde 123 milyon ekmek üretilmektedir. Tüik verilerine göre 24 milyon hane olan Türkiye’de hane başı ekmek ortalamasını buradan yaklaşık beş olarak hesaplayabiliriz.
Ekmek İsrafı
Ekmek insanlık tarihi boyunca beslenme açısından önemli bir konumda yer almıştır. Zaman zaman siyasete de konu edilen ekmeğe “olmazsa olmaz” gözüyle bakılmıştır. Ancak ekmeğin bir de israf edilme konusu vardır. İşte bu noktada karşımıza çıkan bilgiler inanılmaz seviyededir.
Ekmek israfının Türkiye’deki durumuna bir bakalım. Üretilen 123 milyon ekmeğin günde yaklaşık olarak 6 milyonu israf edilmektedir. Haftada 42 milyon ekmek “çöpe” gidiyor demektir. 24 milyon haneye sahip Türkiye’de her hane haftada yaklaşık iki ekmeği “çöpe” atıyor.
Yapılan bu israfı önlemek amacıyla daha önceki yıllarda ülke genelinde kampanyalar düzenlenmiş ve kısmen başarı elde edilmişti. Zira yapılan israfın sayısal boyutlarına baktığımızda durumun vahimiyetini daha iyi anlıyoruz.
Yapılan israf önelenebilse, elde edilecek gelirlerden 24 derslikli 191 ilkokul veya 25 derslikli 168 lise ya da 954 spor salonu yapılabilir. 10 milyon 147 bin 518 öğrencinin bir aylık okul gideri karşılanabilir. 100 yataklı 84 hastane yapılabilir.
Ayrıca Türkiye’de sadece bir günde israf edilen 6 milyon ekmek, bazı ülkelerin nüfusundan da fazladır. Yani israf ettiğimiz ekmekler bazı ülkelerin günlük kişi başı bir veya birden fazla ekmek tüketimini dahi sağlayabiliyecek düzeyde. Örneğin 4 milyon 495 bin 404 nüfuslu Hırvatistan, 4 milyon 300 bin nüfuslu Gürcistan ve 3 milyon 596 bin nüfuslu Moldova’nın günlük kişi başı bir ekmek, 2 milyon nüfuslu Kosova’nın kişi başı 3 ekmek, 625 bin 266 nüfuslu Karadağ’ın kişi başı 10 ekmek, 398 bin 534 nüfuslu Malta ve 300 bin 101 nüfuslu İzlanda’nın kişi başı yaklaşık 20 ekmek tüketmesine eşdeğerdir.
Sonuç olarak Türkiye’de yapılan askıda ekmek kampanyaları evine ekmek götüremeyenler adına oldukça önemlidir fakat en az askıda ekmek kadar “israfın önlenmesine dair” kampanyalar da düzenlenmelidir. Zira ülke ekonomisinin zor zamanlar yaşadığı bugünlerde buradan yapılacak tasarruf pek çok yaraya merhem olabilir. Aksi takdirde ekmekle birlikte bir çok yatırım ve bir neslin geleceği “çöpe” atılmış olacak.
İsmail CEBECİ
Bağımsız Denetçi Yardımcısı
E-mail: cbcisml@gmail.com