Mahfi Eğilmez – 29.09.2013
Cari denge, bir ekonominin başka ekonomilerle giriştiği karşılıklı işlemleri gösteren ödemeler dengesinin en önemli alt dengesidir. İhracat, ithalat farkıyla turizm, taşımacılık gibi diğer döviz kazandırıcı veya kaybettirici işlemleri gösterir.
Bir ülkenin ihracat ve diğer döviz kazandırıcı işlemleri sonucunda elde ettiği gelir, ithalat ve diğer döviz kaybettirici işlemleri sonucu ödediği giderlere eşitse cari dengesi denktir. Şekilde mavi çizgi bu durumu temsil ediyor. B noktasında ülke, ihracat ve döviz kazandırıcı diğer işlemlerinden 0x1 kadar döviz geliri elde etmekte ve buna karşılık ithalat ve döviz kaybettirici işlemleri nedeniyle de 0m1 kadar döviz kaybetmektedir. 0x1 = 0m1 olduğu için bu ülkenin cari dengesi denktir.
Bir ülkenin ihracat ve diğer döviz kazandırıcı işlemleri sonucunda elde ettiği gelir, ithalat ve diğer döviz kaybettirici işlemleri sonucu ödediği giderlerden fazlaysa cari denge fazla veriyor demektir. Şekilde yeşil çizgi bu durumu gösteriyor. A noktasında ülke, ihracat ve döviz kazandırıcı diğer işlemlerinden 0x1 kadar döviz geliri elde etmekte ve buna karşılık ithalat ve döviz kaybettirici işlemleri nedeniyle de 0m2 kadar döviz kaybetmektedir. 0x1 > 0m2 olduğu için bu ülkenin cari dengesi m2m1 kadar fazla vermektedir.
Bir ülkenin ihracat ve diğer döviz kazandırıcı işlemleri sonucunda elde ettiği gelir, ithalat ve diğer döviz kaybettirici işlemleri sonucu ödediği giderlerden düşükse cari denge açık veriyor demektir. Şekilde kırmızı çizgi bu duruma işaret ediyor. C noktasında ülke, ihracat ve döviz kazandırıcı diğer işlemlerinden 0x1 kadar döviz geliri elde etmekte ve buna karşılık ithalat ve döviz kaybettirici işlemleri nedeniyle de 0m3 kadar döviz kaybetmektedir. 0x1 < 0m3 olduğu için bu ülkenin cari dengesi m1m3 kadar açık vermektedir.
Türkiye, tipik olarak cari açık veren bir ekonomidir (yani kırmızı çizgi üzerindedir.) Bu açığı ağırlıklı olarak dışarıdan borçlanarak finanse etmektedir.
