Capital’in 18 yıldır hazırladığı Capital500 araştırması derginin Ağustos sayısında yayınlandı.
Dev şirketlerin performansını ortaya koyan ve Türkiye ekonomisine ayna tutan araştırmada bu yıl 9 yeni mesaj öne çıkıyor. Bir önceki yıl yüzde 4’e yakın büyüyen Türkiye, 2014’te sadece yüzde 2,9 oranında büyüdü. Böyle bir ortamda dev şirketlerin işi zorlaştı. Capital500 araştırmasına göre Türkiye’nin en büyük şirketleri, 2014’te reel olarak sadece yüzde 5,6 büyüdü. Kârlılıkta ise büyüme reel bazda yüzde 12,2 oldu. Capital500 listesinin ilk 3’ünde ise sıralama değişmedi: Tüpraş, OMV ve Türk Hava Yolları zirvedeki yerini korudu.
CAPITAL500’DEN 9 KRİTİK MESAJ
1. ZORLU YIL PERFORMANSI
İş dünyasına göre 2014, zor bir yıldı. Türkiye’nin dev şirketleri sergiledikleri performansla zorlu yıldan büyüyerek çıksa da geçen yıla baktığımızda reel anlamda bir düşüş söz konusu.
2013 yılında nominal olarak yüzde 14,3, 2014 yılında ise yüzde 14,6 büyüdüler. Capital500 şirketleri reel olarak bir önceki yıl yüzde 7,9 büyürken 2014’te bu oran yüzde 5,6’da kaldı. Şirket bazında büyümelere baktığımızda ise yüzde 100’ün üzerinde büyüyen 13 şirket var. Geçtiğimiz yıl bu sayı 9’du. Çift haneli büyüyen şirket sayısı yüzde 18 artışla 302.
2.KÂRDA TABLO POZİTİF
Capital500 listesine kârlılıktaki iyileşme damgasını vurdu. 2013’te kârını açıklayan 357 şirketten 47’si zarar ederken, 2014’te kârını açıklayan 339 şirketten 35’i kâr hanesine zarar yazdırdı. Kârlılık performansına nominal ve reel olarak baktığımızda şirketlerin bu konuda iyileşen performansı daha net ortaya çıkıyor. 2013’te Capital500’de nominal olarak kârlılık yüzde 13,1’lik bir düşüş yaşamıştı. 2014 yılında ise yüzde 21,8 oranında artış kaydetti.
Reelde de bu iyileşmeyi görmek mümkün. 2013 yılında reelde yüzde 18 düşüş yaşayan kârlılık, 2014’te yüzde 12,2’lik bir artış yakaladı.
3. DEVLERİN PAYI GERİLEDİ
Capital500’ün zirvesinde nasıl bir değişim yaşandığına gelince… Listede ilk 10’da yer alan şirketlerin 2014 performansı bir önceki yıla kıyasla ciro ve kârlılık anlamında düştü. 2013 yılında toplam cirodan yüzde 24 pay alan ilk 10 oyuncu, 2014 yılında cirodaki payını yüzde 23’e düşürdü. İlk 10 şirketin kârdaki payı da geriledi. Bir önceki yıl kârın yüzde 28,5’i bu devler tarafından gerçekleştirilirken 2014’te bu oran yüzde 23’e indi.
5.MAKAS KAPANIYOR
Son 3 yıldır Capital500’un zirvesindeki ilk üç oyuncu değişmiyor. 2012 yılından itibaren listenin zirvesinde Tüpraş, OMV ve Türk Hava Yolları yer alıyor. Zirve değişmiyor ama zirvedekiler arasındaki gelir makasının giderek daraldığı dikkat çekiyor. 2014 listesinde, birinci oyuncuyla ikinci oyuncu arasında 16 milyar TL’lik bir ara varken, 2015 listesinde bu ara 6 milyar 776 milyon TL’ye düştü. Özellikle son 10 yılda listenin zirvesiyle en altı arasındaki makas da ciddi oranda daralmış durumda. 2005 yılında Capital500’de zirvede yer alan Petrol Ofisi’nin cirosu 11 milyar 836 milyon TL iken, 500. sıradaki şirket olan Yurtbay Seramik’in cirosu 74 milyon 552 milyon TL idi. Yani zirvedeki şirketin cirosu en alttaki şirketin 159 katıydı. 2014 yılında zirvedeki şirket Tüpraş’ın cirosu listenin en altındaki şirket olan Eğretli Gıda’nın 102 katı.
6.BÜYÜME DEMOKRATİK Mİ?
Capital500 şirketlerinin toplam cirosu her yıl büyüyor. Peki cirosal büyüme demokratik biçimde ilerliyor mu? Ciroya göre aritmetik ortalamayı yakalayan ve aşan şirket sayısına bakarak bu soruya yanıt bulmaya çalıştığımızda, bu konuda önemli bir gelişme olmadığı ortaya çıkıyor. 2005 yılında toplam ciroyu 500’e böldüğümüzde ortalama ciro 446,8 milyon TL. 10 yıl önce bu ortalama ciroyu yakalayan şirket sayısı ise 110. 2013 yılında 1 milyar 511 milyon TL olan aritmetik ortalamayı 104 şirket yakalarken, 2014 yılında 1 milyar 734 milyon TL olan aritmetik ortalamayı 103 şirket yakalayabilmiş durumda.
7. SON 100 ŞİRKETİN PERFORMANSI
Capital500 listesinde dikkat çeken bir diğer saptama da büyüme hızında en çok sıçrama yapan ligin son 100 şirket olması. İlk 100’deki şirketlerin toplam cirosu, geçtiğimiz yıl yüzde 14 oranında artarken en alttaki 100 şirketin cirosu yüzde 19 oranında artış gösterdi. 10 yıl öncesiyle kıyasladığımızda da tablo değişmiyor. 2005 yılında ilk 100’deki şirketlerin toplam cirosu yüzde 270 oranında artış göstermiş durumda. En alttaki 100 şirketin son 10 yıldaki cirosal büyüme oranı yüzde 414.
8. ENERJİ HALA 1 NUMARA AMA…
2010 yılında Capital500 cirosunun yüzde 17,43’ünü enerji sektörü şirketleri oluştururken, 2014 yılında bu oran yüzde 20,4’e ulaştı. Ancak son 3 yıldır bu pay değişmiyor. Yani sektör, en fazla değeri yaratıyor ancak bunu ileri taşıyamıyor. Şirket sayısında ise radikal bir değişim dikkat çekiyor. 5 yıl önce listedeki enerji şirketi sayısı 26 iken, bugün bu sayı neredeyse 2’ye katlanarak 43’e çıkmış durumda.
9. MİLYAR TL KULÜBÜNDE REKOR ARTIŞ
Son yıllarda Türkiye’deki şirketlerin büyüme hızı, milyar TL’lik kulübün üye sayısını ciddi oranda artırdı. Büyüme konusunda en önemli eşiklerden biri olarak kabul edilen 1 milyar TL’lik ciroya ulaşan şirket sayısı, 2014 yılında 193’e çıktı. Bu sayı bir önceki yıl 163’tü.
10 milyar TL ve üzerindeki şirket sayısında da önemli bir artış söz konusu. 2013 yılında 12 olan 10 milyar TL sınırını aşan şirket sayısı 2014 yılında 15 oldu.
| Türkiye’nin en büyük 500 özel şirketi (2014 yılı sonuçlarına göre) | ||
| Sıra | Firma adı | Ciro (TL) |
| 1 | Tüpraş | 39.722.712.000 |
| 2 | OMV Petrol Ofisi | 32.946.752.000 |
| 3 | Türk Hava Yolları | 24.157.801.405 |
| 4 | Opet Petrolcülük | 20.831.159.000 |
| 5 | Shell&Turcas Petrol | 15.823.877.000 |
| 6 | Philip Morris Sabancı Pazarlama | 14.938.230.847 |
| 7 | BİM Birleşik Mağazalar | 14.463.059.000 |
| 8 | Türk Telekom | 13.601.623.000 |
| 9 | Enka İnşaat | 12.727.939.000 |
| 10 | Arçelik | 12.514.033.000 |