Yaşar Erdinç – 14.08.2018
Yukarıda endeksin 1996’dan bugüne Dolar bazında aylık grafiği veriliyor. Orta kadranda işlem miktarı, onun altında TKE göstergesi ve en altta da RSI göstergeleri bulunuyor. Geçmişe baktığımızda, 2008 yılındaki krizde (ilk mavi çember) 1.20 dolar seviyelerine gerilemiştik. Şimdi yine aynı yerlerdeyiz. Fakat, 2008’de sorun ABD’den kaynaklanmıştı ve küresel tüm borsalarda düşüş olmuştu. Çıkış sırasında ise FED’in bastığı paralar gelişmekte olan ülkelerde getiri aramaya çıktığı için, basılan paralar bize yaramış ve endeks 1.20 dolar seviyelerinden 3 dolar seviyelerine kadar çıkmıştı. Şimdi borsanın yine aynı yükselişi yapacağını söylemek yanlış olabilir. Çünkü şu an Türkiye’ye sermaye girişi olması için sağlam bir hikaye yok. Sadece borsadaki şirketlerin aşırı ucuzlamış olması talep yaratabilir, ama 2008’deki gibi sert yükselişi getirmeyebilir. Bu aşamada sıradan yatırımcılar endeksin çok düştüğünü ve 2008’deki gibi dolar bazında %100’ün üzerinde yükseliş olacağını düşünebilirler. Yani grafik böyle bir mesaj veriyor olsa da, ülkeye yabancı sermayeyi çekecek ciddi bir sebep gerekiyor. Şu an Amerika’da bütçe açıkları artıyor (Vergi indirimleri nedeniyle) ve ABD hükumeti piyasadan kara bir delik gibi dolar çekiyor. Bu da küresel bazda dolar kıtlığına sebep oluyor. Zaten Doların diğer paralara karşı değer kazanmasının önemli bir nedeni de budur. Sizler diğer sebebi zaten biliyorsunuz. FED’in faiz artırım sürecine girmiş olması ve parasal genişlemeyi sonlandırıp piyasadan para çekiyor olması nedeniyle, ABD doları değer kazanıyor. Bu da dolarda yukarı yönlü bir trend oluşturuyor. Bu arada bizi daha fazla olumsuz etkilemesinin ana nedeni ise, birincisi, özel sektörün dış borçlarının kırılganlık yaratması ve ikincisi de enflasyonist beklentilerin çok yükselmiş olması ve enflasyona ilişkin olarak kalıcı ve etkili adımlar atmış değiliz. Sonuç olarak 2008 krizi sonrasındaki gibi bir borsa yükselişi olması için, dışarıda yine para basılmaya başlanması veya FED’in faiz indirmeye başlaması lazım. Ya da Türkiye’ye başka bir yerden ciddi bir kaynak girişi olmalı. Bunları özellikle neden yazdım? Grafikler bazen aldatır. İnsanlar genel olarak geçmişe bakıp “şöyle olunca böyle olmuş” şeklinde yorum çıkarırlar. Fakat her dönemin özelliklerini bilmek gerekir. Yine de, borsanın 1.20 dolar seviyesine gerilemiş olması, gerçek yatırımcılar için çok cazip fırsatlar sunacaktır. Ama yatırımcılar “tam dönüş noktasını” yakalamaya çalışırlar. “Sabır” ve “yatırımcı” kelimelerini yan yana koyarsanız bence bunun adı “çelişki” olur. Borsa bir gün elbette ki yeniden 3-4 dolar seviyelerine yükselecektir. Burada sorulması gereken soru, dolarınızı şu an borsa dışında bir yatırım aracında %100 artırmak için kaç yıl bekleyeceğinizdir. Örneğin şu an dolar faizinin net %3 olduğunu düşünsek (bu rakam çok iyimser ve abartılı bir rakamdır) dolar bazında %100 getiri için 23 yıl beklemeniz gerekiyor. Şu an 1.34 dolar seviyesinde olan borsa kaç yılda 2.68 dolar seviyesine gelir? Eğer 2.68 dolar seviyesi için 23 yıl beklerseniz (Dolar faizinin sabit kalacağını varsayarak) aslında bir kaybınız olmayacak. Ama 2 yılda 2.68’e gelirse, 23 yıllık getiriyi 2 yılda almış olacaksınız. Peki Borsa ne kadar sürede 2.68 dolar seviyesine gelir?