Borsa Şirket Haberleri / Ziraat Yatırım – (11.10.2021)

ABD’de eylül ayına ilişkin tarım dışı istihdam verisi izlendi. Tarım dışı istihdam artışı 194 bin kişi ile beklentilerin oldukça altında arttı. Ağustos ayı istihdam artışı da 235 binden 366 bine revize edildi. ADP ile uyumlu olarak eğlence ve konaklama sektörü istihdama en çok katkı veren sektör oldu. Veride özel sektör ve kamu sektörü istihdam artışı ayrıştı. Özel sektör ağustosta 317 bin kişi istihdam yaratırken, kamu istihdamı 123 bin kişi azaldı. İşsizlik oranı %5,2’den salgın sonrasının en düşük seviyesi olan %4,8’e geriledi fakat iş gücü de 183 bin kişi geriledi ve iş gücüne katılım oranı da %61,6’ya düştü. İşletmelerin emek talebi yüksek fakat firmalar yeterince işçi bulamadıklarını belirtmekte ki bunu JOLTS verilerinde ve PMI raporlarında da görmekteyiz ve işçilerin iş talebinin az olması ücretlere de baskı yapmakta. Ücretler yıllık bazda %4,6’ya yükseldi, ki salgın öncesi %3 civarındaydı. Önümüzdeki süreçte ise iş gücüne katılımın salgın öncesi seviyelere dönmesi manşet işsizlik oranında artışa ve ücretlerde düşüşe sebep olabilir. Ayrıca bu ay federal ek yardımların sona ermesi ile istihdamda belirgin artış bekleniyordu. Bu ay beklenen katkıyı yapamadı fakat önümüzdeki aylarda istihdama olumlu yansıyacaktır.

• Sürpriz şekilde beklentilerin altında gelen istihdam verisi sonrası Fed’in bir sonraki toplantısında varlık alımlar azaltımını duyurup duyurmayacağı tartışılmakta fakat Fed’in pozisyonunu koruyacağı ve enflasyonist baskılar neticesinde istihdamdaki bu zayıflığın geçici faktörlere bağlanıp varlık alım azaltımına ilişkin duyurunun kasımda yapabileceği değerlendirmelerde yer almakta.

Almanya’da ağustosta ihracat %1,2 düşerken, ithalat ise %3,5 arttı. Bir önceki senenin aynı ayı ile karşılaştırıldığında ise ihracat %14,4 artarken, ithalat %18,1 arttı. Dikkat çekici olarak tedarik zincirindeki sıkıntılar neticesinde (çip krizi…) 10,7 milyar EUR ile Mayıs 2020 sonrası en düşük dış ticaret fazlası verilmekte ayrıca Brexit sonrası İngiltere ile ticaret hacminin belirgin şekilde azaldığı görülmekte.

Yurt içinde eylül ayına ilişkin İŞKUR İşgücü Piyasası İstatistikleri açıklandı. Eylül ayında kayıtlı işsiz sayısı aylık bazda artmaya devam ederek %4,9 arttı, açık iş sayısı aylık %5,5 ve işe yerleştirme ise aylık %40,8 artış kaydetti. İşe yerleştirilen kişi sayısı eylül ayında bir önceki ayla kıyaslandığında tarımda 1,5 bin kişi, inşaat sektöründe 1,1 bin kişi ile sınırlı artarken, sanayi sektöründe 27,2 bin kişi ve hizmetler sektöründe ise 29,9 bin kişi artış kaydetti. Diğer yandan, açık iş sayısında da eylül ayında inşaat sektörü hariç tüm sektörlerde artışlar görülüyor.

Bu haftanın veri takvimine bakıldığında,
ABD’de çarşamba günü paylaşılacak eylül Fed toplantısının tutanakları odak noktasında olacak. Son toplantıda daha şahin bir Fed görmüştük. 2022’de faiz artırımı bekleyen üye sayısı artarken, varlık alımı azaltımı için güçlü sinyal verilmişti. Tutanaklarda faiz artırımı ve varlık alımı azaltımının zamanlamasına ilişkin detaylar önemli olacaktır. Geçen haftaki istihdam verileri sonrası iş gücü piyasasına yönelik emek talebinin seyrine ilişkin ağustos ayı JOLTS açılan iş sayısı ve perşembe günü ise haftalık işsizlik maaşı başvuruları takip edilecek. Çarşamba günü eylül TÜFE ve perşembe günü ise ÜFE açıklanacak. ABD’de TÜFE ağustosta aylık bazda %0,3 ile son yedi ayın en düşük artışını kaydederken, yıllık bazda ise 5,4’ten %5,3 seviyesine hafif yavaşlamıştı. Gıda ve enerji hariç çekirdek TÜFE ise, ağustosta aylık bazda %0,1 oranında artışla şubattan bu yana en düşük artışı kaydetmiş, yıllık bazda ise %4,3’ten %4 seviyesine yavaşlamıştı. ÜFE ise temmuzda aylık %0,7, yıllık ise %8,3 artmıştı. Eylül ayında enerji fiyatlarının artması ve tedarik zincirindeki sıkıntıların belirginleşmesi ile ÜFE’deki yüksek seyrin devam etmesi beklenmekte. Eylül ayına ilişkin PMI raporlarında fiyat baskılarının hem tüketici hem üretici tarafında devam ettiğini görmüştük. İç talebin seyrine yönelik ise eylül ayı perakende satışlar verisi takip edilecek. Ağustos ayında perakende satışlar düşüş beklentisinin aksine sürpriz bir şekilde %0,7 artmıştı. Otomobil satışları dışlandığında ise artış %1,8 ile daha belirgindi. Perakende satışlardaki artışta özellikle Delta varyant yayılımı ile sosyal izolasyon artışı ile harcamaların hizmetler tarafından tekrar mallara yönelmesi faktör olarak gösterilmişti. Cuma günü ise ekim ayı öncü Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi izlenecek. Eylülde Michigan Üniversitesi tüketici güveni 70,3’ten 72,8’e yükselmesine rağmen, artan Delta varyantı vaka sayılarının tüketici güveni üzerindeki etkilerinin devam ettiğine işaret etmişti. Cuma günü ise ekim ayına ilişkin New York Fed Empire State İmalat Sanayi Endeksi izlenecek.

Avrupa tarafında ise salı günü Almanya ekim ayı ZEW endeksleri izlenecek. Almanya’da eylül ayına ilişkin ZEW cari durum endeksi, 29,3’ten 31,9’a hafif yükselirken, beklentiler endeksi ise 40,4’ten 26,5’e gerileyerek düşüşünü dördüncü ayda da sürdürmüştü. Tedarik zincirindeki sıkıntılar, otomobil sektöründeki küresel çip sıkıntısı ve enflasyondaki artış beklentileri olumsuz yönde etkileyebilecek unsurlar. Çarşamba günü İngiltere ağustos ayı GSYH verisi açıklanacak. İngiltere’nin delta varyant kaynaklı ve açılmanın etkisinin yavaşlamasıyla temmuz ayında aylık büyüme hızı %0,1’e yavaşlamıştı. Beklenti bu ay büyüme artış hızının iyileşerek %0,5 artması yönünde fakat özellikle 4. çeyrekte belirginleşen tedarik zinciri sıkıntılarının büyümeyi olumsuz etkilemesi beklenmekte. Çarşamba günü AB’nin ağustos ayı sanayi üretimi, Almanya eylül ayı nihai TÜFE ve cuma günü AB dış ticaret dengesi izlenecek. Bölgenin en büyük ekonomisi Almanya’da sanayi üretimi ağustos ayında belirgin düşmüştü. Bu açıdan beklenti AB’de sanayi üretiminin aylık %1,5 düşmesi yönünde. Almanya’da eylül ayına ilişkin öncü TÜFE ise, aylık bazda yatay seyrederken, yıllık bazda %4,1 seviyesine yükselmişti.

Asya tarafında yarın Güney Kore Merkez Bankası faiz kararı piyasanın odak noktasında olacak. Bir önceki toplantısında düşük borçlanma maliyetlerinin yarattığı finansal dengesizlikler nedeniyle faiz artırımı yapmıştı. Bu toplantıda faizi %0,75 düzeyinde sabit bırakması bekleniyor. Veri gündeminde ise çarşamba günü Çin eylül ayı dış ticaret ve perşembe günü enflasyon verileri takip edilecek. Çin’de ihracat ve ithalat verilerinin yıllık artış hızının yavaşlaması beklenmekte. Enflasyon tarafında ise, TÜFE’nin gıda dışı kaynaklı yıllık artması, emtia fiyatlarındaki artışla ÜFE’nin ise artmaya devam etmesi beklenmekte.

Yurt içinde veri takvimi yoğun. Bugün ağustos ayı cari işlemler dengesi ve istihdam piyasasına yönelik istatistikler, yarın sanayi üretimi, perakende satış ve sektörel ciro endeksleri, çarşamba günü eylül ayı konut satışları, perşembe günü ağustos ayı özel sektörün yurt dışından sağladığı kredi borcu, cuma günü ise eylül ayı merkezi yönetim bütçe dengesi ve ağustos ayı kısa vadeli dış borç istatistikleri açıklanacak. Ayrıca Hazine bugün 3 yıl vadeli altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası ihraç edecek.

Cari işlemler açığı, temmuz ayında 0,7 milyar USD ile piyasa beklentisine yakın gerçekleşmişti. Hazirana göre cari açıktaki iyileşmede dış ticaret açığındaki genişlemeye karşılık net seyahat gelirlerinin aylık %106 artması etkili olmuştu. Ağustosta DHMİ uçuş ve Turizm Bakanlığı’nın açıkladığı gelen yabancı turist sayısı verilerindeki artışın işaret ettiği üzere turizm gelirlerinde artış sürecektir. Altın ithalatı tarihsel ortalamalarının altında seyrederek cari açık lehine görünümünü ağustos ayında da sürdürdü. Dış ticaret açığı bir önceki aya göre sınırlı arttı. Neticede dış ticaret açığındaki sınırlı genişlemeye karşılık toparlanan turizm gelirleri cari açıktaki daralmanın devamını sağlayacak. Bu açıdan ağustos ayında kümülatif cari açıkta iyileşmenin daha da belirginleşmesini beklemekteyiz. Foreks Anketi’ne gore beklenti cari açığın ağustosta 0,24 milyar USD gerçekleşmesi yönünde, bu seviyelerde gelecek bir cari açık verisi ise revizeler olmazsa 12 aylık kümülatif cari açığı, 27,8 milyar USD seviyesinden 23,8 milyar USD seviyesine getirecek.

Temmuz ayında mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %10,6’dan %12’ye çıkmıştı. İşsiz sayısı 506 bin kişi artarken, istihdamda 125 binlik artış gözlenmişti. İş gücüne katılım oranı %50,3’ten %51,2’ye yükselmişti. İşsizlik oranındaki artışta, iş gücüne katılımdaki artış, işten çıkarma yasağının sona ermesi ve pandemi sürecinde iş aramaktan vazgeçen kişilerin normalleşme sürecinin hız kazanmasıyla birlikte iş gücü piyasasına geri dönüşünün artması faktör olmuştu. Sektörel açıdan bakıldığında İstihdam artışına temmuzda en belirgin katkıyı aylık 454 bin kişilik istihdam artışı ile hizmetler sektörü vermişti. Özellikle, hizmetler sektöründe toplam istihdam salgın öncesi seviyelerin üzerine çıkmış ve ayrıca veri setinin uzandığı 2014 yılından bu yana en yüksek istihdam seviyesine ulaşmıştı. Temmuzda istihdam artışı sağlanan diğer sektör olan tarım sektöründe ise devam eden hasat mevsimine karşın istihdam artışı 17 bin kişi ile oldukça sınırlı seviyede gerçekleşmişti. Buna karşın, muhtemelen bayram tatili ve tedarik zincirindeki sıkıntılarla sanayi sektörü istihdamında temmuzda 287 bin kişilik düşüş kaydedilmiş, inşaat sektöründe ise temmuz ayında 60 bin kişilik düşüş gözlenmişti.

• İŞKUR verilerine baktığımızda ise ağustos ayında kayıtlı işsiz sayısı, açık iş sayısı ve işe yerleştirme aylık bazda arttı. Açık iş ve işe yerleştirilenlerin sayısı tarım hariç diğer sektörlerde arttı, işe yerleştirilen kişi sayısında sanayi ve hizmetler sektörlerindeki artışlar öne çıkmıştı. Bu açıdan açık iş ve işe yerleştirme verileri ağustosta istihdam piyasasında daha iyi bir görünüme işaret ederken, kayıtlı işsiz sayısındaki artış ise iş gücüne katılım oranının artabileceğini ve bunun da manşet işsizlik oranına baskı yapabileceğini düşündürmekte.