Mahfi Eğilmez – 23.11.2013
Bitcoin, internet aracılığıyla kullanılan, hiçbir merkezi otoriteye ya da aracı kuruma bağlı olmayan, sanal bir para birimi. Bu sanal para birimiyle kişiler ya da kurumlar tıpkı gerçek parayla yaptıkları gibi harcama yapabiliyor ya da para kabul edebiliyor.
Satoshi Nakamoto tarafından icat edildiği söyleniyor olsa da mucidinin gerçek isminin bu olup olmadığı bilinmiyor. Sistemi icat eden kişi icat ettikten yaklaşık bir yıl sonra sırra kadem basmış. Sistem kurulduğunda 21 milyon Bitcoin ile sınırlı olarak kurulmuş ve bugüne kadar 12 milyondan fazla Bitcoin dolaşıma girmiş bulunuyor. Yeni Bitcoinlerin dolaşıma girebilmesi için 16 haneli bir şifreyi çözmek gerekiyor. Şifreyi çözen kişi 25 adet Bitcoin kazanıyor. 21 milyon adetlik sınır bir nevi altın karşılığı para gibi bir sınırlama getirmeyi amaçlıyor. Eğer Bitcoin sistemini kullanarak ödeme ya da bir işlem yapmak istiyor ve şifreyle uğraşmak istemiyorsanız Bitcoin satan internet sitelerinden para karşılığı satın alabiliyorsunuz. Bitcoin’in kuru da tıpkı ulusal paraların birbiri karşısındaki kuru gibi arz ve talebe göre piyasada belirleniyor. Buna karşılık piyasaya sürülecek Bitcoin miktarı eğer 21 milyonla sınırlı kalırsa Bitcoinin diğer paralara karşı önemli bir değer kaybıyla karşılaşmayacağını tahmin edebiliriz. Tam tersine ilk çıktığından bu yana diğer paralara karşı hızla değer kazanmış durumda. Bir ay önce (22 Ekim 2013’de) 1 Bitcoin 730 USD ederken bugün 830 USD ediyor.
Kişiler, internette oluşturdukları sanal cüzdanlarda Bitcoin paralarını saklayabiliyor ve bu cüzdanlar aracılığıyla işlem yapabiliyor. Bu cüzdanlar için kişilerin bilgilerine gerek duyulmuyor. Yani Bitcoin’i reel paradan farklı kılan en önemli şey kişilerin kimliklerini açıklamadan para işlemleri yapmalarına olanak sağlaması. Mal ve hizmet alımlarında, yatırımlarda, para kabullerinde kişilerin isimlerinin açıklanması gerekmiyor.
Bitcoin’in reel paralardan en belirgin üstünlüğü herhangi bir ülkenin merkez bankasına bağlı olmadığı için hiçbir üşkenin ekonomik durumundan etkilenmemesi. Ayrıca kime ait olduğu bilinmediği ve bir merkezi otorite tarafından izlenip denetlenmediği için Bitcoin ile açılmış hesapların dondurulması, el konulması gibi bir tehditle karşılaşması da söz konusu değil. Kimlik bilgilerinin gizliliği, bir otoritenin denetimi altında bulunmayışı, sistemi, her türlü yasa dışı finansal transfer konusuna açık hale getiriyor.
Diyelim ki 10.000 USD tutarında bir ödeme yapacaksınız ve bunu Bitcoin ile yapmak istiyorsunuz. Öncelikle bir Bitcoin sanal cüzdanı oluşturmanız gerekiyor. Orijinal Bitcoin istemcisi açık kaynak kodlu bir uygulama. Uygulamayı ilk çalıştırdığınızda, bir kaç dakika içinde bağlantılar kurulmaya ve bloklar indirilmeye başlıyor. Bu işlem biraz zaman alıcı bir işlem ve bilgisayarın sabit diskinde 8 GB’lik bir alan kullanması söz konusu oluyor. Sanal cüzdan oluşturulduğunda otomatik olarak ilk adresinizi gösteriyor. Cüzdanı şifrelemek çok önemli çünkü şifreleme yapılmadığı takdirde hırsızlığa açık bir cüzdan halinde kalabilir. Bu aşamadan sonra artık bitcoin alıp göndermek mümkün hale geliyor. Gereken bu adımları tamamlayıp sanal cüzdanı oluşturduktan sonra Bitcoin satan internet sitelerinden birisinden 1 Bitcoin = 830 USD kuru ile 12 adet Bitcoin satın alarak bunu sanal cüzdanınıza yerleştirip buradan istediğiniz yere ödeme yapabilirsiniz. Bu tür bir ödeme yaptığınızda kime, ne zaman ve ne kadar ödeme yaptığınız izlenemiyor. Benzer bir biçimde başkası size bu şekilde ödeme yaparsa bu da izlenemiyor.
Giderek yaygınlaşan Bitcoin kullanımı, özellikle kara paraya altyapı oluşturduğu gerekçesiyle ciddi biçimde eleştiriliyor. Yakında bu tür işlemler yasa dışı ilan edilirse şaşırmamak gerekir.
Bitcoincharts.com sitesi üzerinden dijital paranın diğer para birimleri karşısındaki değeri ölçülebiliyor.