Ülke ekonomilerinin durumunu ortaya koyan birçok gösterge vardır. Satın alım gücü de bunlardan biridir. Ülke para biriminin satın alım gücünü ölçmek için de birden fazla veriden faydalanabiliriz. Daha önceki yazılarımda değindiğim Big Mac Endeksi ve bu yazının konusunu oluşturan saatlik ücretler gibi. “Bir ürünü satın almak için kaç saat çalışmak gerekir?” sorusunun yanıtı, satın alım gücü ve ülke ekonomisi hakkında fikir edinmemiz adına önemli bir ekonomik veridir.
Sorumuzun yanıtını bulabilmek adına adım adım ilerleyelim. Öncelikle Avrupa ülkelerindeki asgari ücretlere bir göz atalım. Aşağıdaki tablo yirmi altı tane Avrupa ülkesinde 2020 yılı ocak ayından itibaren geçerli asgari ücretleri euro cinsinden göstermektedir.
Tabloya bakıldığında, Türkiye’nin 380 euro ile sondan 5. sırada olduğu görülmektedir. Tabloda en çok dikkat çeken kısım, yıllardan beri ekonomik krizle boğuşan Yunanistan’ın 758 euro ile Türkiye’nin iki kat yüksek asgari ücret getirisine sahip olduğudur.
Bu verinin daha anlamlı ve yorumlanabilir hale gelmesi adına aralarında Türkiye’nin de bulunduğu beş Avrupa ülkesini ele alalım ve saatlik ücretleri inceleyelim. Öncelikle ülkelerdeki haftalık çalışma saatlerine bakmak gerekir. Buna göre, Fransa’da hükûmet kararıyla haftalık çalışma saati 35 saat, Almanya’da 35-40 saat, İngiltere’de tam-zamanlı bir çalışma haftası 37,5 saat ve Yunanistan’da 43 saat uzunluğundadır. Türkiye’de 2003 tarihli, hala yürürlükte olan İş Yasası’na göre de haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bu durumda adı geçen beş Avrupa ülkesinde haftalık çalışma süresi en fazla Türkiye’dedir.
Şimdi bu ülkelerdeki saatlik ücretleri incelemek adına aşağıdaki tabloya bir göz atalım.
Saatlik ücretler incelendiğinde Fransa 13,86 euro ile ilk sırada yer alırken Türkiye 3,18 euro ile son sırada yer almaktadır. Yine Yunanistan’a baktığımızda 4,68 euro ile Türkiye’nin 1,5 katı yüksek miktarda olduğunu görüyoruz.
Yazının ilk kısmında ifade ettiğim bir ürün için kaç saat çalışmak gerekir sorusunun yanıtını bulabilmemiz adına son olarak bu beş ülkede satışı olan ürünlerin fiyatlarına bakalım. Bu ürünler aynı marka ve modeldir. (Herhangi bir reklam olmaması adına ürün isimleri yazıya dahil edilmemiştir.)
| ÜLKE | AYAKKABI (euro) | TİŞÖRT (euro) | CEP TELEFONU (euro) |
| FRANSA | 32,48 | 29,95 | 1.159,00 |
| ALMANYA | 31,66 | 29,19 | 1.120,00 |
| İNGİLTERE | 27,48 | 24,95 | 1.049,00 |
| YUNANİSTAN | 32,48 | 29,95 | 1.198,00 |
| TÜRKİYE | 56,17 | 25,73 | 1.348,00 |
Tablodaki fiyatları incelediğimizde dikkat çeken nokta, Türkiye dışındaki ülkelerin fiyatları birbirine yakın seyrederken, Türkiye’de ayakkabı ve cep telefonunda dikkate değer fiyat farkları vardır.
Son kısma geldiğimizde, artık “bir ayakkabı için o ülkedeki bir asgari ücretli kaç saat çalışmaktadır?” sorusunun yanıtını verebiliriz. Aşağıdaki tablo bize bu konuda bilgi vermektedir.
| ÜRÜN | FRANSA | ALMANYA | İNGİLTERE | YUNANİSTAN | TÜRKİYE |
| AYAKKABI | 2,3 | 2,5 | 2,2 | 6,9 | 17,7 |
| T SHİRT | 2,2 | 2,4 | 2,0 | 6,4 | 8,1 |
| CEP TELEFONU | 83,6 | 88,3 | 85,8 | 256,0 | 423,9 |
Tabloya baktığımızda aynı marka ve modeldeki bir ayakkabıyı Fransa’daki asgari ücretli 2,3 saat çalışarak, Almanya’daki 2,5 saat, İngiltere’deki 2,2 saat, Yunanistan’daki 6,9 saat ve Türkiye’deki 17,7 saat çalışarak alabilmektedir.
Yine aynı marka ve modeldeki bir tişörtü Fransa’daki asgari ücretli 2,2 saat çalışarak, Almanya’daki 2,4 saat, İngiltere’deki 2 saat, Yunanistan’daki 6,4 saat ve Türkiye’deki 8,1 saat çalışarak alabilmektedir.
Yine aynı marka ve modeldeki bir cep telefonunu, Fransa’daki asgari ücretli 83,6 saat çalışarak, Almanya’daki 88,3 saat, İngiltere’deki 85,8 saat, Yunanistan’daki 256 saat ve Türkiye’deki 423,9 saat çalışarak alabilmektedir.
Bu tablonun, Türkiye’nin Avrupa ülkeleri ekonomilerinin arasındaki yerinin görülmesi adına önemli bir kaynak oluşturduğunu düşünüyorum. Hem asgari ücretlerin yeterli seviyede olmaması hem de ürün fiyatlarında yaşanan artışlar diğer bir ifadeyle enflasyon oranındaki yüksek seviyeler Türkiye’de iş gücü verimliliği açısından ciddi problemler yaratmaktadır. Çalışanlar emeklerinin karşılığını yeterince alamadıklarından diledikleri ürünleri de satın alamamaktadır. Bu aşamada yapılması gereken pek çok şey vardır fakat ekonomik istikrar ve güçlü bir ekonomi olma yolunda atılması gereken adımlar hızla atılmalıdır ki insanlar çalıştıklarının karşılığını alarak diledikleri ürüne daha kolay ulaşsınlar. Böylece refah seviyeleri Avrupa ülkelerindeki düzeylere ulaşsın.
İsmail CEBECİ
Bağımsız Denetçi Yardımcısı
E-mail: cbcisml@gmail.com