Bilanço manipülasyonları nedir, nasıl yapılır, cezası nedir?
Bilançolarda, yatırımcının işletme üzerindeki fikirlerini değiştirmek, şirketlerin risk potansiyelinin olumlu algılanmasına neden olmak ve işletmede her şeyin yolunda gittiğine dair yüksek performans sergilediğine vurgu yaparak, yatırımcının gözünde “işte bu” olmak için bir çok oyunlar dönüyor.
Manipülasyonlarla işletmeler, bilanço rakamlarını istedikleri gibi yönlendirebiliyorlar. Şöyle ki, bir şirket kar ettiğinde bilanço rakamlarıyla oynayarak ben zarar ettim diyebilir kamuoyuna ya da tam aksi olur, zarar eder ben kar ettim der…
Şirketlerin bilanço kalemleriyle oynamalarındaki asıl amaç, yatırımcının şirketin gidişatı hakkındaki algılarını olumluya çevirmektir. Şirketler piyasada yüksek kar beklentileri olduğunu hissettirirse, mevcut yatırımcılar hisse sayılarını arttırır ve yeni yatırımcıların da gözdesi olur. Arkadaşlar, bilirsiniz, klasik iktisatta meşhur bir kural vardır; “bir varlığın talebi arttıkça o varlığın fiyatı da artar.” Borsada da bir hissenin alıcısı çok olursa hisse senedinin de fiyatı o denli artar.
Şirketlerin bilanço kalemleri neden önemlidir? Bu kalemler yatırımcının, işletmelerin gelecekteki durumlarını tahmin ederek, borsada işlem gören hisselerinin fiyat tahmininde yol göstericidir. Bilanço kalemlerindeki oynamalarla şirketler kısa vadede hisse senetlerinin fiyatlarını etkilemeyi amaçlarlar. Manipule edilen hisselerde yatırımcının beklentileri de artar. Kar beklentisi taşıyan yatırımcı da hisse senedine normal değerinden daha fazla ödemeyi kabul eder. Çünkü yatırımcı yüksek karın, yüksek kar payı getireceği beklentisindedir. Hisse senedinin fiyatlarındaki artış, işletmelerin sermaye maliyetlerinde azalmaya neden olur.
İşletmeler böyle oyunlarla yatırımcıları kandırmaya çalışırken SPK manipülasyon konusundaki yaptırımlarını 107. maddesinde 2 yıldan 5 yıla kadar hapis, 5 bin günden 10 bin güne kadar da adli para cezası olarak belirtiyor. SPK ne kadar ceza verirse versin, manipüle etmek isteyen şirketler taşı gediğine koyuyor ve yatırımcının cebini hortumlamaya devam ediyor!
Sema Bekler