Utku Altunöz – 28.05.2014
Değerli Para Borsa takipçilerim. Bu yazımda sizlere İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde yüksek lisans yapan Muhittin Kaan Ergül kardeşimizin, günümüz finans piyasalarının en büyük aktörlerinden birisi olan bankalar için yazdığı rekabet ve olası etkileri ile ilgili makalesini paylaşmak istiyorum.
Kaan kardeşimizin sektörde çalışan biri oluşu ve bitirme projesini de bu konuyla ilgili çalışması, konuyu sizlerle paylaşmamda etkili olmuştur. Çalışma aşağıdaki gibidir.
Bankacılıkta rekabetin etkileri, ekonomik büyüme ve refah ilişkisi yönünden son derece önemlidir. Sektördeki rekabet düzeyinin anlaşılmasında faiz oranlarının önemli bir gösterge olduğu da göz ardı edilmemelidir.
Ne var ki küreselleşmenin bir sonucu olarak dünya piyasalarının bütünleşmeye başlaması, rekabeti bir tercih konusu olmaktan çıkarıp, yönetilmesi gereken bir olgu olmasına yol açmıştır. Hal böyle iken, etkin bir yönetim için, rekabetin etkilerinin neler olduğunun bilinmesine ihtiyaç vardır. Şöyle bir sıralama bu konudaki ihtiyaca cevap teşkil edebilir: Ekonomik büyüme ve refah üzerindeki etkileri, faiz oranları üzerindeki etkileri, istikrarın korunması üzerindeki etkileri ve diğerleri.
2. ARACI KURUM BANKALAR
Bankalar finansal kurumlardır. Finansal kurumların tasarrufları toplama ve bu fonları üretim sermayesine dönüştürecek olan işletmelere kredi olarak aktarma noktasında aracılık etmek gibi bir işlevleri vardır. Üretim ekonomik büyüme demektir. Bu dünya ölçeğinde de ulusal ölçekte de böyledir. Dolayısıyla ekonomik büyümenin seyri, bankaların bu aracılık yeteneklerinden doğrudan etkilenmektedir. Esasen fon fazlası olanlardan fon açığı olanlara fon transferini sağlayan başlıca kanal olmak suretiyle bankacılık sektörü, ekonomik büyüme de temel bir rol oynamaktadır. Ancak aracılık yapan bu kurumun sözü edilen işlevini en düşük maliyetlerle yerine getirmesi sosyal refah açısından önemlidir.
3. UYGUN FİNANSMAN EKONOMİK BÜYÜME
Bir ülkenin ekonomik büyümesi, o ülke işletmelerinin üretimi arttırarak büyümesiyle mümkün olur. İşletmeler üretim artışını ne şekilde sağlayacaklardır? Bunun için sermaye yatırımlarını gerçekleştirmeleri ve en uygun maliyetlerle finansman desteği bulmaları gereklidir. Ancak rekabetçi olmayan ekonomilerde bankaların kredi vermede daha seçici davranmaları doğaldır. Müşteriler için seçeneklerin kısıtlı olması, bankaların hem krediler hem mevduatlar için piyasa fiyatını etkileyebilen ve kontrol altında tutabilen bir konuma ulaşmalarına yol açar. Bu durum, büyümek isteyen işletmeler için kaynak maliyetlerinin artması sonucunu doğurur. Ayrıca rekabetin olmadığı veya eksik rekabetin sebep olduğu düşük mevduat faizlerinin de tasarrufların bankalardan uzaklaşarak, üretime dönük olmayan alanlara (döviz, altın, v.b.) kaymasına yol açar.
Rekabet ortamında bankalar tasarruflara daha yüksek faiz verirler ve kredilerin faiz oranlarını daha düşük seviyede tutarlar. Hal böle olunca tasarruflar artar, kredilere olan talep yükselir. Sonuçta tasarrufların üretimi destekleyen alanlara kaydırılması süreci etkinlik kazanır. Görüleceği gibi rekabetçi piyasalar, tüketim toplumunun ekonomik refahına daha fazla katkıda bulunurlar.
Öte yandan bankalar kredi mekanizmasını işletmek suretiyle, piyasada parasal gelişmeye katkı sağlayabilir. Ancak, söz konusu tasarrufların reel sektöre etkin bir şekilde aktarılması tasarruf sahiplerine tatminkâr bir faiz getirisinin sağlanmasını zorunlu kılar. Para piyasasında denge, diğer piyasalarda olduğu gibi, arz ve talebin eşitlenmesiyle sağlanır. Bu eşitliği sağlayan da faiz oranıdır. Faiz, parayı kullanma karşılığı yapılan ödemenin adıdır.
4. DEĞERLENDİRME
Rekabetçi bir piyasa içinde, her türlü yasal ve kurumsal alt yapının oluşturulduğu ve istikrarın sağlandığı bir ortamda; üretimde maksimum etkinliği destekleyen, tüketim ve üretim faktörlerinin istismarına imkan vermeden, toplumun refahını arttırmayı amaçlayan, piyasadaki ve teknolojideki değişimlere en hızlı biçimde cevap verebilen bir bankacılık yapısı, arzu edilen, istenen bir bankacılık yapısıdır.
Umarım faydalı olmuştur.
Yrd. Doç. Dr. Utku Altunöz
E-mail: utkual@hotmail.com
https://twitter.com/utkualtunoz