Mahfi Eğilmez – 03.01.2016
Yaptığım karşılaştırmada vardığım sonucu baştan söyleyeyim: 2015 yılında 2014 yılına göre ekonomi daha iyi, finansal piyasalar ise daha kötü bir performans sergilemiş görünüyor.
Aşağıda 2015 yılı ile 2014 yılı ekonomik ve finansal göstergelerini karşılaştıran tabloda bütün göstergelerin yıllık ortalamalara göre alındığına (yani yılsonu figürlerinin esas alınmadığına) dikkatinizi çekmek isterim (veri kaynakları: TÜİK, Maliye Bakanlığı, TCMB, BIST, Hazine Müsteşarlığı.)
| Gösterge | 2014 Ort | 2015 Ort | Fark (Puan) | Fark (%) |
| Ekonomi Göstergeleri | ||||
| Büyüme (%) | 2,9 | 3,5 | 0,5 | 21 |
| Enflasyon (%) | 8,8 | 7,8 | -1 | 11 |
| İşsizlik (%) | 9,9 | 10,4 | 0,5 | -5 |
| Bütçe Dengesi / GSYH (%) | -1,3 | -1 | 0,3 | 23 |
| Cari Denge / GSYH (%) | -5,8 | -4,7 | 1,1 | 19 |
| Finansal Göstergeler | ||||
| BIST 100 | 75.210 | 80.585 | 5.374 | 7,1 |
| USD vs TL | 2,19 | 2,73 | 0,54 | 24,5 |
| Euro vs TL | 2,91 | 3,02 | 0,11 | 3,9 |
| Gösterge Faiz (%) | 9,32 | 9,72 | 0,40 | 4,3 |
| MB Politika Faizi (%) | 7,28 | 7,56 | 0,28 | 3,9 |
| MB Ağırlıklı OFM (%) | 8,67 | 8,42 | -0,25 | -2,8 |
| CDS Primi (bp) | 199 | 235 | 36 | 17,9 |
Tablonun üst bölümünde yer alan ekonomi göstergeleri bölümü bize ekonominin 2015’de 2014’e göre daha olumlu seyrettiğini gösteriyor. Büyüme yükselirken enflasyon düşmüş, bütçe açığı ve cari açık gerilemiş. 2015’de 2014’e göre olumsuz giden tek gösterge işsizlik oranındaki yükselme olmuş. Genel olarak bakıldığında ekonomide 2015 yılında 2014’e göre iyileşme yaşandığını söyleyebiliriz.
Tablonun alt kısmında yer alan finansal göstergeler bölümü ise bize farklı bir öykü anlatıyor. Dolar, Euro ve gösterge faiz 2014’e göre 2015’de yükselmiş. Piyasaların riskini ölçen CDS primi ise 2015’de 2014’e göre oldukça yukarıda oluşmuş. Finansal piyasalarda tek olumlu gösterge olan borsa endeksi (BIST 100), 2015 yılında 2014’e göre daha yüksek bir ortalama değer yakalamış. Finansal göstergeler bölümünün en tuhaf görünümü Merkez Bankası’nın faizlerinde ortaya çıkmış: Merkez Bankası politika faizini 2015’de (ortalama olarak alındığında) hafifçe artırmış olmasına karşılık piyasaları asıl etkileyen ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini 2014’e göre düşük tutmuş. Bu da bize Merkez Bankası’nın gelişmeler karşısında kararsız kaldığını gösteriyor.
Tablonun iki bölümündeki farklı görüntü, ekonomide az da olsa görülen toparlanmaya finansal piyasaların pek kulak asmadığını anlatıyor bize. Bu gelişmede, Fed’in faiz artışının bütün bir ikinci yarı boyunca beklenir hale gelmesi sonucunda Türkiye’ye gelen yabancı sermayenin geri dönüşe geçmesi etkili olmuş bulunuyor.
Aşağıda finansal göstergelerin 2014 ve 2015 yılları karşılaştırmalarını grafikler eşliğinde sunuyorum.
Grafikler bize finansal göstergelerin 2014’e göre 2015’de kötüye gittiğini gösteriyor. Fed’in faiz artırımına devam edeceği 2016 yılında finansal göstergelerin iyiye gitmesi pek mümkün görünmüyor. Buna karşılık 2015 yılında kötüye gidişin yarattığı durum bir baz etkisiyle 2016’da en azından 2015’den daha kötüye gidişe yol açmayabileceğini tahmin ediyorum. Bununla birlikte 2016 tahminlerine ilişkin yazımda da belirttiğim gibi önümüzdeki dönem varsayımların tutması, tahminlerin çıkması için pek uygun bir dönem değil.
Bu yazımda asıl dikkat çekmek istediğim konu finansal göstergelerin bozulduğu bir yılda ekonomik göstergelerin nispeten toparlandığı meselesidir. Finansal piyasalardaki bozulma Fed’in 3 veya 4 kez faiz artırımı yapması beklenen 2016 yılında ekonomik göstergeleri etkilemeye başlarsa o zaman ekonomide de sıkıntılar çıkabilir.